Van digitale draad tot naald: zo traceer je textiel doorheen de keten

Volg de draad

Zo simpel klinkt het om de herkomst van een kledingstuk te achterhalen. In werkelijkheid is er niks eenvoudigs aan. De textielketen is een immens kluwen.

Nederlandse duurzame mode-expert Marieke Eyskoot heeft ooit in een TEDxTalk uiteengezet dat een stuk maar liefst door 86 paar handen aangeraakt wordt vooraleer het in onze kast belandt.

Volgens eigen onderzoek van COSH! zou het voor een groot kledingstuk zoals een complex gevoerde mantel zelfs om 186 paar handen gaan, meer dan het dubbele dus.

Hoe kan je controleren, of zelfs gewoon achterhalen, wiens handen dit juist zijn? Hoe moeilijk is het om textiel doorheen de keten te traceren?

Best heel moeilijk, zo bleek na de instorting van Rana Plaza, een fabriekscomplex in Bangladesh. In 2013 stortte het als een kaartenhuisje in elkaar, met ruim 1.100 doden tot gevolg. Wie was daarvoor verantwoordelijk? Welke merken produceerden er? "Sommige betrokken merken hebben jarenlang volgehouden dat ze er niks mee te maken hadden", licht Sara Ceustermans van de Schone Kleren Campagne toe.

Vrijwilligers moesten hun labels zoeken tussen het puin voor die merken aansprakelijk gesteld konden worden.

Tot op vandaag blijft transparantie een heikel punt in de textielketen. De Schone Kleren Campagne kwam na Rana Plaza met een Transparency Pledge. Fashion Revolution, dat opgericht werd net door die ramp, brengt jaarlijks in april een Fashion Transparency Index uit. Daaruit blijkt hoezeer merken hun keten in kaart kunnen of willen brengen. Steeds meer merken geven dat soort gegevens vrij, maar honderd procent zeker lijkt niemand te zijn.

Technologie ter hulp

Brengt technologie daar in de toekomst verandering in? Op 13 maart jongstleden verscheen in de Financial Times een artikel over Fibretrace,  een Australische technologie die informatie over de textielketen binnen het kledingstuk zelf bewaart.

De Fibretracetechnolgie werkt met pigmenten: het gaat om natuurlijke, keramische pigmenten die bioluminiscent zijn. Dat wil zeggen dat ze licht uitstralen. Ze zijn vederlicht maar bestand tegen hoge temperaturen. En ze zijn ongevaarlijk aangezien ze 'eetbaar' zouden zijn – al klinkt het niet erg smakelijk.

De pigmenten worden toegevoegd in het begin van elke toeleveringsketen – in het geval van katoen is dat niet op de katoenvelden, maar pas bij het 'ginning' of het machinaal scheiden van het katoenzaad en katoenvezel. Bij elke nieuwe stap in de keten wordt de Fibretrace gescand en voegen producenten nieuwe informatie toe.

De kostprijs van deze innovatie komt neer op zo’n 3 centiemen per kledingstuk. Het Amerikaanse merk Reformation test op dit moment de technologie uit. Volgens Sarah Ditty, die de Fashion Transparency Index trekt bij Fashion Revolution en geciteerd werd in het artikel van de Financial Times, zou dit een “game-changer” kunnen zijn.

De techneuten achter Fibertrace zijn niet de enige innovatoren op vlak van technologie. Ook TextileGenesis, een bedrijf uit Hong Kong dat in 2020 de H&M Global Change Award won, brengt een eigen digitale traceringstool op basis van blockchain op de markt. Fibercoins heeft oprichter Amit Gautam zijn technologie genoemd. Daarmee traceert hij stoffen van duurzame oorsprong doorheen de keten, om fraude te vermijden. Hiervoor werkt hij samen met onder andere de Oostenrijkse stoffenfabrikant Lenzing, bekend van de stoffen Tencel en Ecovero die door diverse textielexperts als duurzaam bestempeld worden. De Fibercoins worden momenteel uitgetest door het Duitse merk ArmedAngels.

Het Amerikaanse platform Eon wil op zijn beurt elk kledingstuk in ieders garderobe online krijgen, om niet enkel de productiestadia van kleding te traceren, maar ook te kijken waar kleding heen gaat nadat het doorgegeven, doorverkocht, weggeschonken of weggegooid wordt. "Elk product heeft een digitaal geboortecertificaat", legde oprichter Natasha Franck uit in een webinar van de organisatie Fashion Takes Action. "Op die manier kan de persoon die het kledingstuk overkoopt, weten waar het juist vandaan komt." Eon werkt op dit moment samen met onder meer H&M en PVH.

QR-codes

Of Fibertrace, Fibercoins en andere technologische ontwikkelingen elk klein detail in de textielketen werkelijk in kaart zullen kunnen brengen, zal de toekomst uitwijzen. Op Europees vlak wordt momenteel gekeken in hoeverre een QR-code op maat van consumenten een oplossing kan bieden. Onder meer voormalig Vlaams minister-president Geert Bourgeois trekt mee aan die kar.

Voor Bourgeois naar het Europees Parlement verhuisde, heeft hij in Vlaanderen een colloquium georganiseerd over de mogelijkheden om in eigen land zo’n QR-code door te voeren. Dat idee werd scherpgesteld na een parlementair debat over een kritisch HIVA-rapport dat aantoonde hoezeer België achterophinkt op vlak van beleid voor de textielsector.

Na afloop van dat colloquium bewoog er op politiek vlak weinig of niets. Achter de schermen hebben enkele modebedrijven in samenspraak met de sectorfederaties wel werk gemaakt van een pilootproject, bAwear, om na te gaan hoe zo’n QR-code er dan zou moeten uitzien.

Lezen we binnenkort de duurzaamheid van producten af in labels die verder gaan dan wasvoorschriften, samenstelling, herkomst en eventuele certificaten? Wij zijn alvast benieuwd.

Wordt ongetwijfeld vervolgd...