Duurzame vis kent geen grenzen

De Marine Stewardship Council (MSC) is een onafhankelijke organisatie die je kent van haar blauwe label voor duurzame vis. Haar keurmerk tref je aan op wilde vis en garandeert dat die vis gevangen is met respect voor het milieu en de vispopulatie.
 
De organisatie wil duurzame visvangst bevorderen. “Daarvoor werken we samen met milieuorganisaties, visserijen, visverwerkende bedrijven, vishandelaren, distributeurs en wetenschappers”, vertelt Wouter Dieleman, Commercieel en Visserij Manager voor MSC. “Met de input van alle betrokken partijen proberen we een evenwicht te vinden. De industrie vindt ons te groen, ngo’s vinden ons te commercieel. Ik vind dat prima: dat is de rol van een certificatieprogramma.”

De certificering gebeurt ook in samenwerking met andere organisaties. Naast de visserijen worden ook bedrijven in de toeleveringsketen gecertificeerd. Bij elk bedrijf dat MSC-gecertificeerde vis-, schaal of schelpdieren verkoopt, controleert een onafhankelijke partij of gecertificeerde vis niet vermengd geraakt met andere vis. Dat gebeurt volgens de MSC Traceerbaarheidsstandaard. Zo wordt de hele toeleveringsketen betrokken in het MSC-programma, van de visveiling, over fileerbedrijven tot helemaal aan het einde van de keten waar ook verstogen bij bijvoorbeeld Carrefour duidelijk moeten aangeven welke vis MSC gecertificeerd is.

Vraag naar duurzame vis stijgt

“De vraag naar duurzame vis groeit wereldwijd, ook in België”, vervolgt Dieleman. “Uit een studie van Globescan blijkt dat twee derde van de Belgische visconsumenten vindt dat vis enkel van duurzame oorsprong mag komen. Het is dus de normaalste zaak ter wereld dat visserijen duurzaam werken, maar dat vraagt wel de nodige inspanningen.”
 
Dankzij de MSC-standaard, een wetenschappelijke maatstaf voor duurzame visserij, kan een consument op beide oren slapen. Zowel visserijen als de toeleveringsketen worden gecontroleerd van A tot Z. Dankzij ons programma hebben bedrijven zo toegang tot een volledig traceerbare, MSC-gecertificeerde leveranciersdatabase. Ze hebben dan de keuze uit meer dan 100 wild gevangen soorten, uit meer dan 300 visserijen wereldwijd.”

Goed beheer sleutel succes

De sleutel tot duurzame visserij is duurzaam beheer – dat staat ook te lezen in het jaarlijkse rapport van het departement Visserij en Aquacultuur van de FAO. “We denken te veel op korte termijn”, weet Dieleman. “Als we nu minder zouden vissen, kunnen we op termijn tien procent meer vis binnenhalen. Heel wat vissoorten moeten we dan ook echt met rust laten."

Er zijn nog altijd vissoorten in gevaar. Kabeljauw herstelt moeilijk van overbevissing in het recente verleden. Ook wilde zeebaars in de Noordzee is erg kwetsbaar en wordt dan ook steeds vaker gekweekt.

Ook over tonijnpopulaties (het gaat om meerdere soorten en in meerdere vangstgebieden) hoor je dat deze onder druk staan. En terecht meent Dieleman. Als toppredator is tonijn erg belangrijk in mariene voedselketens. Maar er is intussen ook tonijn die je wél met een gerust hart kan kopen. Veel tonijn prijkt nog zonder het MSC label op het schap, al is hier stilaan vooruitgang te zien.

Net door de grote territoria van tonijn zijn veel landen betrokken en is goed beheer een grote uitdaging. MSC-certificatie is de afgelopen jaren echter wel een succesvol kader geweest voor vangst- en beheersafspraken. Het blijft in de winkel hoe dan ook belangrijk om naar het blauwe keurmerk te zoeken. Want niet alle tonijn is dezelfde en niet elke tonijnpopulatie is in even goede staat.

Maar er zijn ook andere redenen waarom betere samenwerking tussen vissersnaties van belang is. Door klimaatverandering verschuiven vispopulaties die van koeler water houden meer naar het noorden. Denk aan kabeljauw, maar ook aan makreel bijvoorbeeld. Daardoor eisen meer landen hun deel van de (vis)koek op en is er nood aan internationale vangstafspraken.

Verschil tussen gecertificeerd en niet-gecertificeerd

"MSC-certificatie als ambitieniveau willen we ook graag in België zien", stelt Dieleman. Alle projecten die visserij willen verduurzamen - zoals 'Visserij Verduurzaamt' - zijn welkom, maar een vast ambitieniveau en een transparante opvolging van de vooruitgang is nodig om te verzekeren dat er inderdaad resultaat wordt geboekt."

MSC wil gezonde visbestanden maar vraagt visserijen ook om alle natuur in zee te respecteren. “Alleen door de structuur en functie van de onderwaterwereld te beschermen, kunnen we het evenwicht in onze mariene ecosystemen vrijwaren", klinkt het.

ASC-label

Naast MSC bestaat ook de Aquaculture Stewardship Council (ASC), die intussen zo’n tien jaar bestaat. “Die organisatie is meer gericht op gekweekte vis en heeft haar eigen standaarden. Maar er zijn veel raakvlakken. Hoewel ASC kwekerijen certificeert gebruiken ze grotendeels dezelfde toeleveringsketens. ASC gebruikt dan ook de traceerbaarheidscertificatie die wij hebben opgericht. MSC en ASC werken daaring goed samen."

Je vindt zowel het ASC- als het MSC-label niet alleen bij verse of diepgevroren vis. Het staat ook op vis in blik, of bereide gerechten. “Een vis-, schaal- of schelpdierproduct mag ons ecolabel dragen als alle stappen in de toeleveringsketen het traceerbaarheidscertificaat hebben. Zo ben je zeker dat alleen vis van een gecertificeerde visserij of kwekerij afkomstig is."

Leven in het water

De MSC-certificering draagt ook ​​bij aan de ‘Sustainable Development Goals’ of SDG’s van de Verenigde Naties. “De veertiende doelstelling, over Leven in het water, is moeilijk én uitdagend. Het verplicht landen ertoe de oceanen, zeeën en mariene hulpbronnen duurzaam te onderhouden en te ontwikkelen. Dat is niet evident door de klimaatopwarming: je ziet bijvoorbeeld dat vissoorten zich verplaatsen naar andere wateren. Landen moeten dus (blijven) samenwerken rond quota en vastleggen hoe ze onderlinge afstpraken herbekijken, want de context verandert door die soorten die zich verplaatsen."

MSC probeert het belang van samenwerking ook steeds te benadrukken. Eind 2018 bracht het SDG Leadership Forum 225 ngo's, professionals uit de visindustrie en experts uit 31 landen samen. "Dat was een online discussie die we samen met GlobeScan en Nomad Foods organiseerden. Bijna de helft van de deelnemers noemde duurzame bevoorrading de meest effectieve manier om overbevissing te voorkomen. Daar moeten we consumenten en beleidsmakers bij betrekken”, licht Dieleman toe.
 
“Zo komen we dus ook uit bij andere SDG’s, zoals duurzame consumptie en productie (SDG 12) en het versterken van wereldwijde partnerschappen voor duurzame ontwikkeling (SDG 17). Ons werk draagt ​​ook bij aan andere doelen, waaronder voedselzekerheid (SDG 2) en waardig werk (SDG 8).”

Ook socio-economische standaarden

SDG 8, waardig werk, is zeker een uitdaging. “Helaas blijkt uit onderzoek dat de arbeidsomstandigheden in de visserij soms te wensen overlaten. Sinds 2019 ondernemen we actie in de eisen van onze standaarden om kinderarbeid en slavernij uit te bannen, gebaseerd op bestaande socio-economische certificeringen. Voor het visserijgedeelte is er echter nog geen arbeidsstandaard die wereldwijd en op alle soorten visserij wordt toegepast.”

Er bestaan wel vrijwillige standaarden voor controle aan boord van vissersschepen. “In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld is er het Responsible Fishing Scheme, dat schepen erkent die zowel het welzijn van de bemanning als verantwoorde vismethoden hoog in het vaandel dragen. Maar controle is niet evident. Vissersboten hebben geen vaste plek en visserij gebeurt niet op vaste uren. Op dat vlak is het voor kwekerijen duidelijker. Om ASC-certificatie te verkrijgen zijn er dan ook vaste eisen rond welzijn van arbeiders."

Niet enkel tegen overbevissing

MSC neemt ook initiatieven rond ocean plastics. “Dat houdt heel veel mensen bezig. We wisselen kennis uit met onder andere het Ghost Gear Initiative, een ngo die zich daarin specialiseert. Zo kunnen we begrijpen hoe we onze huidige voorschriften beter kunnen afstemmen op de huidige best practices."

"Het gebruik van plastics in de toeleveringsketen en bij producten is niet ons werkdomein, maar we ondersteunen graag ondernemers die hier ook mee aan de slag gaan, zoals onze ambassadeur ‘Jean sur mer’, een cateraar die enkel gerecycleerde en recycleerbare verpakkingen gebruikt. Overbevissing tegengaan is de kern van ons programma. Maar we staan ook om open aan de slag te gaan met andere thema's die met visserij in aanraking komen", besluit Dieleman.