Duurzaam ketenbeheer: dagboek van een traject - deel 1

Deel 1: Niet enkel het product, maar ook de keten moet duurzamer

Een recent rapport van Amnesty International over kobaltwinning in Congo bevestigde dat er geen garanties zijn voor de consument die ‘faire smartphones’ wil kopen. Zo vernemen we elke maand wel een of ander schandaal over een van onze favoriete merken of producten: lange werkuren, mensonwaardige levensomstandigheden, minimale lonen, kinderarbeid en ga zo maar door.

Ketens zijn complexe netwerken. De uitdaging is hierdoor vele malen groter dan het formuleren van duurzame criteria voor de eigenschappen van een product. Het minimaliseren van de ecologische voetafdruk van producten en diensten is ondertussen ‘mainstream’ geworden, maar de integratie van sociale overwegingen, zoals respecteren van arbeidsvoorwaarden en mensenrechten, staat nog in de kinderschoenen.

Wie is verantwoordelijk?

Aankopers willen wel sociaal verantwoorde producten kopen, maar weten vaak niet hoe ze eraan moeten beginnen en wie ze moeten aanspreken. Een keten is eigenlijk één groot netwerk waarbij iedere schakel een deel verantwoordelijkheid draagt voor de duurzaamheid van het uiteindelijke eindproduct.

De keten van bijvoorbeeld een kledingstuk is ontelbare stappen lang, startend met het ontwerp van de kledij, productie van vezels, garen, stof, confectie tot en met de levering aan de eindklant. De finale leverancier is vaak niet de producent en weet soms niet wie zijn toeleveranciers zijn. Dit maakt de uitdaging extra groot: het is moeilijk een probleem aan te pakken als je er geen zicht op hebt.

Koopkracht als hefboom

Vandaag kan niemand écht garanderen dat er een eerlijke prijs is betaald aan de arbeiders in de productiefase van de keten. Kunnen grote consumenten, zoals publieke aankopers, hier verandering in brengen?

De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en de Stad Gent nemen alvast het voortouw met een project voor het verduurzamen van de keten van werkkledij. Grote institutionele aankopers zoals overheden, ziekenhuizen en intercommunales kopen jaarlijks aanzienlijke hoeveelheden werkkledij aan. Het is bovendien een aankoopsegment met hoge risico’s op vlak van inbreuken op de sociale voorwaarden in de keten. Dat maakt het tot een ideale keuze als pilootproject.

De grote uitdagingen in dit project zijn het in kaart brengen van leveranciers die vandaag al sociaal verantwoord kunnen leveren, weten wat de markt tegenhoudt om nog een stap verder te gaan, en aankopers samen met leveranciers aan oplossingen laten werken om écht impact te creëren in de keten.

Stappen in de goede richting?

Een eenvoudige oplossing voor deze complexe uitdaging bestaat niet. Wat we wel weten is dat dialoog en samenwerking de fundamenten van de oplossing zijn. De verantwoordelijkheid ligt nu eenmaal in de handen van meerdere partijen doorheen de keten.

Wie weet is dit een grote stap in de goede richting: de overheid die de hand reikt aan de textielsector om samen oplossingen te zoeken voor transparantie en duurzaamheid in de keten. En zo ook andere sectoren inspireert op vlak van sociale condities in de keten.