De Belgische kijk op plasticvervuiling

De Belg is zich bewust van de plasticproblematiek. Zo staan plasticvervuiling (61%) en waterverontreiniging (61%) het vaakst in hun top 3 van milieuproblemen met de grootste impact op onze maatschappij. Enkel luchtverontreiniging (70%) baart ons nog meer zorgen. Toch blijkt dat de meerderheid van de Belgen (68%) de jaarlijkse hoeveelheid plastics die in onze oceanen terechtkomt, nog onderschat. Dat blijkt uit een ondervraging van meer dan duizend Belgen tussen de 16 en 65 jaar door Ipsos in opdracht van de Belgische non-profitorganisatie River Cleanup.

Wat weten we?

Hoe zit het met onze kennis rond het thema plasticvervuiling? Ongeveer de helft van de Belgen (53%) weet in eerste instantie niet of niet goed wat microplastics zijn. Bij de respondenten met een goed begrip van het probleem en de omvang, schiet de bezorgdheid de hoogte in. Maar liefst 3 op 4 Belgen zijn ervan overtuigd dat microplastics schadelijk zijn voor hun gezondheid. Toch denkt 1 op 3 Belgen (en bij jongeren zelfs 1 op 2 Belgen) dat ze zelf niets kunnen doen om plasticvervuiling tegen te gaan. “Dat is een gemiste kans”, vindt Thomas de Groote, CEO en oprichter van River Cleanup.

Microplastics op je bord

Onze bezorgdheid over microplastics is alleszins terecht. De plasticvervuiling heeft een nieuw hoogtepunt bereikt: volgens recent onderzoek drijven zo’n 170.000 miljard stukjes, waaronder vooral microplastics, aan de oppervlakte van onze oceanen. Microplastics zijn overal! De kleine kunststofdeeltjes worden onder meer verspreid door zwerfvuil, maar komen ook vrij uit kleding, zitten in cosmetica, ontstaan door slijtage van autobanden, noem maar op.

Microplastics ontwrichten niet alleen onze ecosystemen. Ze belanden ook in ons lichaam, blijkt uit een studie van de Universiteit van Amsterdam. Dat komt omdat microplastics in onze voeding zitten, in ons flessenwater drijven en zelfs in de lucht hangen. De mens verorbert en ademt dagelijks gemiddeld 880 deeltjes microplastic in, die dan hun weg vinden naar ons bloed. We consumeren tot 5 gram per week, het equivalent van een bankkaart. De ophoping van kunststof kan leiden tot chronische ontstekingen, en als de deeltjes klein genoeg zijn, dan kunnen ze diep doordringen in onze weefsels.

Meer dan recyclage alleen

Hoewel er strenge regels gelden rond het sorteren van bedrijfsafval, blijkt uit het onderzoek van Ipsos dat 28% van de Belgen PMD niet sorteert op het werk en 8% zelfs helemáál niet. Verder denkt de gemiddelde Belg dat slechts de helft van de PMD-zak gerecycleerd wordt. Volgens de laatste cijfers van de IVC, de verantwoordelijke overheidsinstantie voor de doorvoer van afval door België, blijkt dit echter 89,5% te zijn. Zo zien we hoge recyclagewaarden voor ferro-metalen (100%) en aluminium (92,7%), maar wel lagere recyclage-ratio's voor drankkartons (58,3%) en plastics (46,1%). Hoewel sommigen geloven dat de oplossing voor de plasticcrisis in meer recyclage ligt, is dit slechts een deel van de oplossing. De lagere recyclagepercentages voor drankkartons en vooral plastics tonen aan dat we het gebruik van deze materialen moeten verminderen.

Nieuwe gewoontes

Tijdens de studie gaf 22% van de Belgen toe zwerfvuil achter te laten, in het bijzonder sigarettenpeuken, kauwgom, plastic verpakkingen en blikjes. Maar er is ook goed nieuws: ongeveer 3 op 5 Belgen zijn bereid om hun gewoontes aan te passen en hun plasticverbruik te verminderen. Maar het aanpakken van de wegwerpplastics voor eenmalig gebruik is een gedeelde verantwoordelijkheid, vinden de Belgen. 2 op 3 Belgen drinkt water in plastic flessen in plaats van leidingwater. En toch kijkt 77% in eerste instantie naar de producenten en supermarkten, en 72% naar de overheid als het gaat over het verminderen van plasticverbruik. Zo’n 59% gelooft dat ze zelf meer kunnen doen.

“Toch geven de cijfers uit het onderzoek hoop. Maar liefst 62% van de Belgen is bereid actief zijn gedrag aan te passen. Bij River Cleanup geloven we in de kracht van individuele verandering, maar wel in combinatie met inspanningen van bedrijven en overheden. De krachten bundelen leidt tot een structurele aanpak van de plasticproblematiek”, aldus de Groote. “Als producenten waardige, herbruikbare of vlot recycleerbare alternatieven aan een verantwoorde prijs aanbieden, dan volgt de consument. De consument moet zich bewust zijn van de slagkracht van zijn of haar eigen acties en daden. Op die manier kunnen we allemaal iets doen aan de hoeveelheid microplastics die vrijkomt in de omgeving.”

Plastic verminderen en tot 1200 euro besparen ​

Belgen zijn kampioen in het drinken van flessenwater. Momenteel drinkt 2 op 3 Belgen water uit plastic flessen. Terwijl ons kraanwater van uitstekende kwaliteit is. Flessenwater is niet alleen 300 keer duurder maar zorgt bovendien voor een enorme CO2-uitstoot door productie, bottelen en transport. Een gezin van 4 personen kan tot 1200 euro per jaar besparen door over te stappen op kraanwater. Zo spaart het gezin 30 PMD-zakken aan plastic afval per jaar. Een duidelijke win-win.

Enkele makkelijke tips om thuis en op het werk plasticgebruik te verminderen

• Drink kraanwater i.p.v. flessenwater: geen gezeul én goed voor je portemonnee.
• Kies voor een koffiemachine met losse bonen en vermijd capsules en pads.
• Gebruik een herbruikbare koffiebeker of keramieken mok i.p.v. wegwerpbekers.
• Koop zoveel mogelijk in bulk of in grote hoeveelheden en vermijd individuele verpakkingen. Simpelweg plastic verpakkingen vervangen door andere materialen, is niet de oplossing.
• Gebruik wasstrips i.p.v. plastic bidons. Dit zijn kleine, geconcentreerde stukjes wasmiddel die vaak in karton worden geleverd.
• Vermijd het gebruik van plastic flessen voor zeep en shampoo en maak gebruik van blokken zeep of hervulbare alternatieven.
• Vervang je schuursponsjes door een houten afwasborstel, want de groene kant van de meeste sponsjes geeft bij het schrobben microplastics af aan je water.