Associatie KU Leuven start met opleiding ‘sociale ingenieurs’

Op technologisch-wetenschappelijk vlak verandert onze maatschappij razendsnel. Om haar gebruikers kwaliteitsvolle dienstverlening te bieden, moet de social profit sector mee met deze verbeteringen. Binnen organisaties in deze sector ontbreekt het vaak aan mensen en middelen om mee te stappen in dit proces van technische vernieuwing.

Het postgraduaat Community Service Engineering moet ingenieurs inzichten geven in doelgroepen van en organisaties in de social profit sector en bruggen bouwen tussen de werelden van technologie, de social profit en de profit sector.

Hoe is het idee ontstaan voor deze opleiding?

Inge Vervoort: Thomas More en KU Leuven werken al vele jaren mee aan de Cera Award, sinds 2009 een erkenning voor de inzet en het engagement van mensen met een technisch profiel die zich inzetten om thema's als wetenschap en techniek maatschappelijk relevant te maken. Social profit organisaties worden gelinkt aan technisch geschoolde studenten die dan in het kader van een eindwerk, een ontwerpopdracht of een stage aan de slag gaan in een social profit organisatie.

Verschillende collega’s aan Thomas More en KU Leuven werden genomineerd voor of wonnen de Senior Cera Award. Zij vormden de initiële drijvende kracht om vorm te geven aan het curriculum voor “de sociaal ingenieur” of het curriculum “Community Service Engineering” en maken ook vandaag nog deel uit van de stuurgroep.

Werd er meteen enthousiast gereageerd?

Inge Vervoort: In mei 2012 legden de leden van de stuurgroep hun ideeën voor aan rector Mark Waer. Hij ondersteunde alvast mee het idee voor de oprichting van een postgraduaat dat ingenieurs inzichten zou geven in doelgroepen van en organisaties in de social profit sector en dat bruggen zou bouwen tussen de werelden van technologie de social profit en de profit sector. De ideeën werden uiteraard ook besproken met studenten en partners uit het werkveld. Een aantal interviews werden gebundeld in dit filmpje.

Via een webformulier, dat opgesteld werd in 5 talen, polsten we naar internationale interesse voor de oprichting van een Engelstalig postgraduaat Community Service Engineering. Het formulier werd positief beantwoord door meer dan 140 personen.

Op welke trends in de ondernemerswereld kan de ‘sociale ingenieur’ actief inspelen?

Inge Vervoort: Het domein van de assistieve technologie gaat door een stroomversnelling. Assistieve technologie is een begrip dat verwijst naar hulpmiddelen voor mensen met een ‘beperking’. Dankzij assistieve technologie wordt een zelfstandig(er) leven mogelijk. Het curriculum van Community Service Engineering beklemtoont het belang van een krachtgerichte blik op deze ‘kwetsbare doelgroepen’ in de samenleving. Begrippen als participatie, empowerment en inclusie staan centraal in de opleiding.

Bovendien kent de social profit sector vandaag heel wat knelpuntberoepen; denken we maar aan verpleegkundigen, verzorgenden, opvoeders,… . Technologie kan zeker een bijdrage leveren om de zwaarte van het werk van deze beroepen te verlichten.

Ten slotte is sociaal ondernemerschap een echte trend. Tal van publicaties (Rifkin, Chesbrough, Barnes,…) zijn recent verschenen. In landen waar de crisis hard toeslaat, herleven de coöperatieven. Er zijn voorbeelden van “creatieve business modellen” die winst en sociale motieven combineren (bv. Mobile school en Streetwize). Ashoka publiceerde het Hybrid Value Chain model waarin getoond wordt hoe zowel reguliere bedrijven als social profit organisaties voordeel kunnen halen uit wederzijdse communicatie. Vele grote en kleinere bedrijven dragen vandaag maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel.

In 2008 werd vanuit de KU Leuven al 'Metaforum Leuven' opgericht. Hoe past de nieuwe opleiding in dit verhaal?

Inge Vervoort: Metaforum Leuven als overkoepelend verband wil een ruimte creëren waar men - vertrekkend vanuit wetenschappelijke inzichten met verbeelding - non-conformistisch en kritisch denkt en discussieert over relevante maatschappelijke vragen. De klemtoon wordt gelegd op de relevantie voor het maatschappelijke debat van solide wetenschappelijke inzichten en op de rijkdom van de interdisciplinariteit. De missie en visie van het postgraduaat Community Service Engineering passen aldus volledig binnen het kader van Metaforum Leuven.

Is de tijdsgeest rijp om gemotiveerde studenten te vinden voor de opleiding?

Inge Vervoort: Wij durven te hopen dat afgestudeerden van generatie Y, die vaak bestempeld wordt als “bewust in het leven staand”, “belang hechtend aan authenticiteit” en “idealistisch”, gevoelig zijn voor het geboden programma. We zouden jong afgestudeerden willen bereiken naast ingenieurs die al lang(er) in het beroepsleven staan en de mogelijkheden van technologie binnen de social profit sector willen ontdekken.

Wat is de belangrijkste troef van een sociale ingenieur?

Inge Vervoort: De opleiding zal ingenieurs toelaten om oplossingen, toepassingen en hulpmiddelen te ontwikkelen die écht tegemoet komen aan de behoeften van eindgebruikers en organisaties in de social profit sector. Zo is er in het domein van de assistieve technologie nog veel ruimte voor creativiteit en productontwikkeling. Onze ingenieurs zullen vertrouwd zijn met doelgroepen en organisaties in de social profit sector. Dit laat toe om noden te zien en creatieve oplossingen te bedenken.

Vaak is er weerstand tegen “ontwikkelde technologie”. Onze ingenieurs zullen leren om technologieën te ontwikkelen in samenwerking; co-creatie. Dit bevordert de acceptatie en het duurzame gebruik van technologie.

Afgestudeerde “Sociaal Ingenieurs” of “Community Service Engineers” kunnen een rol spelen in de social profit sector zelf, in bedrijven in assistieve technologie en in reguliere bedrijven die aan markt- en/of productontwikkeling willen doen voor de social profit sector.

Zijn er ook projecten lopende om meer maatschappelijk verantwoorde vakken in de algemene ingenieursopleidingen te brengen?

Inge Vervoort: Er is weinig ruimte voor extra of andere vakken in de huidige curricula van ingenieurs. Voor de industrieel ingenieurs zou dit op termijn een keuzeoptie kunnen worden als de 2-jarige master er komt. Sowieso is er een nauwe communicatie tussen de verantwoordelijken die dit aanvullend curriculum ontwikkelen en de beslissingnemers van de algemene ingenieursopleidingen. Mogelijkheden voor afdaling in de algemene curricula, bv. via keuzeopties of electives zullen zeker worden onderzocht.

De Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen van de KU Leuven werkt momenteel overigens aan de ontwikkeling van het postgraduaat 'innoverend ondernemen'.