Afvalvrije pioniers in de prijzen

De Amsterdamse stichting What Design Can Do heeft, in partnerschap met de IKEA Foundation, 10.000 euro aan prijzengeld uitgedeeld tijdens een ontwerpwedstrijd. Gezien hun focus op afvalvrije innovatie, werd de wedstrijd de No Waste Design Challenge gedoopt.

Eerder kwamen 85 genomineerden uit de bus. Daaruit koos de jury van What Design Can Do 16 winnaars. Het gaat om ondernemers en organisaties uit alle hoeken van de wereld, van Mexico tot India. Ook vier Nederlandse ondernemingen vielen in de prijzen. Helaas waren geen Belgische ondernemingen genomineerd.

Ecologist tot in de kist

Laten we beginnen met de meest opvallende winnaar van allemaal: de Living Coffin van Nederlandse ontwerper Bob Hendrikx. Zo’n levende doodskist is opgebouwd uit biologisch afbreekbaar materiaal. Mycelium om precies te zijn, oftewel: schimmeldraden afkomstig van paddenstoelen.

Zelf vergaan we naar verloop van tijd van stof tot as. Wel, deze doodskist composteert ook. Al binnen 45 dagen.

Stof tot nadenken voor aan de koffietafel.

Nog zo’n opvallende winnaar? En bovendien opnieuw een product met het woord “leven” in de naam? De Keniaanse uitvinder van Leafy Life kan – ouders, hou je vast – vuile luiers omzetten in brandstof en bouwmateriaal. Dat gebeurt op basis van biologische chemicaliën. Wie de kinderkamer op termijn wil verbouwen, weet dus wat gedaan met de vuile luiers van de dreumes.

Nog meer bouwmateriaal nodig? Dan kan je terecht bij het Mexicaanse RADIAL biofabrication platform, dat biotechnologie op basis van (opnieuw!) fungi gebruikt om onder meer piepschuim en MDF te vervangen.

Van luier tot maandverband

Nog meer Keniaanse en Mexicaanse ontwerpen vielen in de smaak bij What Design Can Do. Na Nederland kunnen die landen drie overwinningen op hun naam schrijven.

Wat opvalt: bij een aantal van die winnaars gaan ecologie en sociale betrokkenheid vaak hand in hand.

Zo wil de Keniaanse Mary Mureithi van Nyungu Afrika menstruatiearmoede aanklagen door middel van haar uitvinding: biologisch afbreekbare en betaalbaar maandverband, gemaakt van ananas- en maïsafval.

Met Hagamos Composta organiseert de Mexicaan Gerardo Montes de Oca Sierra de afvalophaling van biologisch afbreekbare producten (zoals pakweg dat Keniaanse maandverband). Zijn service, waarvoor hij bovendien kleurrijke emmers voorziet, loopt al in acht steden in Mexico en twee steden in het nabijgelegen Honduras.

Nog meer ingenieuze afvalverwerking vindt plaats in Kenia, waar het project Wastewater to Green Parks, doet wat zijn naam zegt: afvalwater omzetten naar hydrologische hoogstandjes waar planten naar hartenlust kunnen groeien. Die planten vormen bovendien een natuurlijke filter voor de vervuiling, wat de gezondheid van de omwonenden ten goede komt.

Afvalvrije verpakkingen?

Meerdere winnaars van de No Waste Design Challenge zijn verpakkingsoplossingen. Dat is opvallend, want vaak is een verpakking net een noodzakelijk kwaad op afvalvlak. Zoals ecodesignexperten beargumenteren: beter een verpakking weggooien, dan een hoogwaardig product laten wegrotten.

Maar alles kan beter en ook verpakken kan dus ecologisch. Bijvoorbeeld met het Mexicaanse Sustrato, dat bioplastic (maar ook touw!) van (opnieuw!) ananasafval fabriceert. En ook het Nederlandse Unplastic maakt bio-afbreekbare verpakkingen van afval uit de voedingsindustrie.

En PFAS kennen we intussen allemaal... Met Packing Up PFAS biedt de Nederlandse Emy Bensdorp een oplossing door PFAS in vervuilde kleigrond via verhitting te vernietigen en er dan keramische baksteen van te maken. Kan iemand haar nummer doorgeven aan de topman van 3M?

Een tweede leven voor je kleerkast

Clothing Loop is nog zo’n Nederlands idee, al kan je het evengoed ook in jouw straat of buurt organiseren. Het gaat om een lokaal deelplatform voor kleren. Je hebt een zak gevuld met preloved kledingstukken en die geef je door aan je buren. Natuurlijk is het de bedoeling dat je er ook zelf iets insteekt of uithaalt.

Zo kan een collectieve kleerkast jouw buurt doorreizen en anderen gelukkig maken.

De bedoeling is uiteraard dat de kleren in goede staat zijn, anders zou het al snel een vuilniszak in plaats van een platform vol verborgen schatten zijn.

Heb je toch een scheur of een verkleuring op je trui of T-shirt? Via de Argentijnse website Reparar.org vind je lokale retoucheurs. Lokaal, als 'in Argentinië'. Maar met de steun van de No Waste Design Challenge groeit dat adresboekje allicht wel aan?

En als je helemaal niks meer met je kleren bent, kan je ook nog steeds je kleren composteren. Tenminste, als ze gemaakt zijn van biomaterialen, zoals die van het Britse Modern Synthesis.

Als muziek in de oren

Als er een uitvinding is die we zelf op onze schouwmantel zouden willen, dan is het de uitvinding van Duitse winnaar Philine von Düszeln. Hij ontwikkelde Mapu Preto, een handgemaakte ecologische geluidsinstallatie op basis van klei.

Nog meer mooi en functioneel design? Het Indiase Carbon Tile maakt architecturale hoogstandjes van koolstof en het Braziliaanse Dapoda ontwerpt met houtoverschotten uit steden.

Kan je maar helemaal niet genoeg krijgen van circulaire, afvalvrije ontwerpen? Dan is deze laatste winnaar iets voor jou. Het Japanse Project 'R' is een soort 'levend lab voor duurzaamheid', een centrum waar je terechtkan als je meer wil bijleren over circulaire ontwerptechnieken en een duurzame levensstijl. Al moet je er dus wel voor naar Japan vliegen. Toch niet zo duurzaam voor de West-Europese ecologist, dan?