Plan Sophia voor een duurzame post-corona economie

Een democratische donut-economie

Het uitgangspunt van 'het plan Sophia' is een democratische donut-economie; een economie dus met een ecologisch plafond en een sociale fundering. Daarmee grijpt de RMG terug naar de doughnut economics-theorie van Kate Raworth net zoals bijvoorbeeld de stad Amsterdam.

Om een en ander voor elkaar te krijgen, rekent de RMG op sterke overheden met visie die werk maken van de SDG's en zich aansluiten bij de Europese Green Deal.

15 thema's

Met 200 maatregelen verspreid over 15 thema's, biedt het plan een evenwichtige en onderbouwde aanpak. We zetten de vijftien thema's hieronder op een rijtje met telkens de tekst waarmee het plan het thema in kwestie inleidt. Het volledige plan lees je hier.

Steun aan bedrijven

Heroriëntatie van de steun aan bedrijven om de ontwikkeling van activiteiten die het milieu respecteren (klimaat, biodiversiteit, hulpbronnen,...) te bevorderen en duurzame banen te creëren. Financiering van de steun door de snelle stopzetting van alle directe en indirecte steun voor fossiele brandstoffen.

Fiscaliteit

Gebruik belastingheffing om een eerlijke en economisch efficiënte milieutransitie te stimuleren. Belastingen helpen bij het financieren van openbare diensten, ze helpen ongelijkheid te verminderen en zijn een krachtig anticyclisch instrument. Bovendien kan het gedrag positief beïnvloed worden door de relatieve prijs te verhogen van wat schadelijk wordt geacht voor het individu, de gemeenschap of toekomstige generaties, en dit in verhouding tot deze schadelijkheid.

Banken, verzekeringen en investeringsfondsen

De financiële sector is een essentiële hefboom om investeringen massaal te heroriënteren naar een duurzame toekomst. Een nieuwe dynamiek is recentelijk ontstaan, vooral in Europa, op initiatief van regelgevende instanties en grote institutionele fondsen, onder druk van de burger. Maar deze laatste moet directer kunnen optreden bij de herverdeling van zijn spaargeld.

Duurzame consumptie

Nieuwe marktregels vaststellen die gunstig zijn voor duurzame goederen en diensten. Duurzame en circulaire innovatie ondersteunen door middel van de vraag (overheidsopdrachten, groepsaankopen, sociale voordelen voor het personeel,...) en burgers aanmoedigen om verantwoord te consumeren, door de prijzen te beïnvloeden, maar ook door parameters zoals garantietermijnen. Ervoor zorgen dat de marktkansen voor oplossingen die ecosystemen vernietigen en niet maatschappelijk verantwoord zijn, worden beperkt.

Verantwoorde productie/herlocalisatie

Lessen trekken uit de huidige crisis en terugkeren naar de waardeketens die de bevoorradingszekerheid van alle 'essentiële' goederen garanderen. En deze benutten om de herindustrialisatie (en het scheppen van werkgelegenheid) te bevorderen en tegelijkertijd het vervoer te verminderen.

Landbouw en voedsel

Naar een landbouw gebaseerd op agro-ecologische principes, dat wil zeggen op een duurzame, autonome en veerkrachtige voeding, door nieuwe meerwaarde te geven aan alle schakels, van productie naar transformatie over distributie tot consumptie.

Gebouwen en ruimtelijke ordening

Duurzame ruimtelijke ordening en duurzaam beheer van de woongebieden. Het doel is om de principes van de circulaire economie toe te passen op de ruimtelijke ordening. Nieuwe ruimte moet gevonden worden op de zeer talrijke ongebruikte industriële en commerciële terreinen. Renovatie moet massaal worden bevoordeeld ten opzichte van nieuwbouw om redenen van beschikbare middelen, comfort en energie-efficiëntie.

Energie

Energie als speerpunt van transitie.

Mobiliteit

In 1996 concludeerde de OESO na een driedaagse conferentie over duurzaam vervoer dat het vervoer niet duurzaam was en steeds minder duurzaam werd. Helaas is de destijds waargenomen dynamiek nu versterkt. De "vermijden, verschuiven, verschonen" (VVV) aanpak moet worden toegepast om deze tegen te gaan:

• het verminderen van de vraag naar vervoer
• overschakelen op de minst vervuilende modi
• de efficiëntie van alle motorvoertuigen verbeteren.

De crisis heeft ons gedwongen om te telewerken, om op afstand te studeren, om conferenties en symposia te vervangen door videoconferenties. Dit zijn lessen die we absoluut moeten blijven behouden. Laten we heel zuinig zijn op onze reizen, vooral met het vliegtuig.

Democratie, staat en overheden

De technische en sectorale transitiepaden naar een koolstofarme economie met een lage ecologische voetafdruk, solidariteit en een hoge levenskwaliteit zijn vandaag de dag relatief goed geëffend. De transitie komt echter traag op gang. Moeten we het niet aandurven onze collectieve instellingen opnieuw in vraag te stellen?

De staat en de overheidsinstanties kunnen de rol van centrale partner opnemen bij het faciliteren van de transitie, alsook een strategische rol met betrekking tot de ontwikkeling van visie, vooruitziendheid, coördinatie, netwerken, capaciteitsopbouw, coaching, ondersteuning en evaluatie.

Dit vereist nieuwe democratische en institutionele praktijken, die alle belanghebbenden in staat stelt op lange termijn te plannen en samen concrete veranderingen uit te testen. Het gaat erom de nodige middelen te verzamelen en de burgers, de overheidssector, de wetenschappers, de deskundigen en de mensen op het terrein gezamenlijk te betrekken.

De sleutel tot de transitie zou dan kunnen liggen in het verdiepen van de democratie en de rol van de burgers in onze instellingen, opdat ze via actieve deelname in de beraadslaging zelf actoren kunnen worden in de transitie.

Gezondheid

Een holitisch-veel omvattend, geïntegreerd en inclusief gezondheidsbeleid voor de mensen, dat beantwoordt aan de verwachtingen van de patiënten en de ongelijkheid in gezondheid en de zorg vermindert. De corona-crisis wijst op de noodzaak van een goed voorbereid gezondheidssysteem, zeker in 'onvoorziene' crisisomstandigheden. Hoewel men niet alle risico’s kan voorzien, kan toch meer werk worden gemaakt van een meer systematische aanpak die men baseert op het principe 'beter voorkomen dan genezen'.

Sociale zekerheid - nieuw sociaal contract - werkgelegenheid

Om de toegang voor iedereen tot basisbehoeften te verzekeren, door middel van economische activiteiten. De Covid-19-crisis, maar vooral de manier waarop de overheden van bepaalde landen de sociale gevolgen van de economische crisis beter hebben kunnen beheersen dan andere, heeft duidelijk het belang aangetoond van een coherent systeem van sociale zekerheid. Het komt er dus op aan deze te versterken om onze samenleving veerkrachtiger te maken. Ook het verzekeren van de inkomsten van de sociale zekerheid tijdens en na de transitie is belangrijk.

Onderwijs

Een louter analytisch onderwijssysteem in vraag durven stellen en de systemische benadering promoten die onontbeerlijk is om de ecosystemen en de toenemende complexiteiten te beheren. Het is niet verwonderlijk dat de realisatie van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's) niet verloopt volgens het tempo dat nodig is om ze in 2030 te halen. Daarvoor zijn er overheden en ondernemers nodig die willen afstappen van het 'silodenken' dat ons onderwijs aanstuurt en dat specialisaties en expertises bevordert ten koste van de systemische benadering en van de synergieën die moeten worden ontwikkeld tussen de 17 SDG’s.

Ontwikkelingssamenwerking

Een ‘avocado-ecologie’ vermijden : groen van buiten , en bruin van binnen.

Persoonlijke ontwikkeling

Elke transitie brengt ook een persoonlijke transitie mee. Zoals Gandhi zei: "Wees zelf de verandering die je in de wereld wilt zien."