Nederland voert onderzoek naar misleidende duurzaamheidsclaims

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) is een Nederlandse onafhankelijke organisatie die erop toeziet dat bedrijven eerlijk concurreren en dat consumentenbelangen beschermd worden. Nu maatschappelijk verantwoord ondernemen stilaan gemeengoed wordt, richt de ACM zijn pijlen op misleidende duurzaamheidsclaims.

Vooral in de zuivel-, energie en textielindustrie zou er veel sprake zijn van greenwashing. Dat is de voorlopige conclusie van de ACM uit hun vooronderzoek. Nu wil de ACM dit verder onderzoeken. Daarom heeft het ruim 170 bedrijven aangeschreven met de vraag om hun duurzaamheidsclaims te dubbelchecken.

Als bedrijven consumenten misleiden over de duurzaamheid van hun producten, dan kan de ACM boetes opleggen.

De boetes kunnen oplopen tot 900.000 euro per overtreding of een percentage van de omzet.

Hoe groen is groene stroom?

In de energiesector schreef de ACM ruim zestig leveranciers aan. In zijn brief noemt de ACM  voorbeelden van claims over duurzame energie die misleidend zijn. Een voorbeeld dat de organisatie tegenkwam, was een statement dat het merendeel van de groene stroom van een welbepaalde leverancier lokaal zou opgewekt zijn. Dat bleek niet te kloppen: uit het stroometiket werd duidelijk dat twintig procent werd opgewekt in Nederland en tachtig procent niet.

Bij de zuivelindustrie gaat het ook over stroom: zo zouden boerderijen beweren dat ze zelf hun stroom opwekken, maar, zo klinkt het bij de ACM, “zelfs met deze uitleg blijft het voor de consument onduidelijk wat het precieze duurzaamheidsvoordeel is”. Ook statements over een vermindering van CO2-uitstoot worden kritisch benaderd.

Bijna de helft van je kleding liegt

In de kledingsector zijn ruim zeventig kledingbedrijven aangeschreven met het verzoek hun claims kritisch onder de loep te nemen. Zo kwam de ACM onder meer een claim tegen over T-shirts van biologisch katoen, terwijl het T-shirt in kwestie maar voor de helft uit biokatoen bestond.

Dat kan in verband gebracht worden met een eerder onderzoek van Circle Economy, een Nederlandse ngo die ijvert voor een circulaire economie. Met behulp van Fibersort, een infraroodscanner ontwikkeld in België die de werkelijke samenstelling van kledingstukken kan achterhalen, bekeek de organisatie 10.901 kledingstukken, waarvan 7.454 labels leesbaar waren. Bijna de helft daarvan bleek niet correct te zijn. In werkelijkheid kunnen het er nog veel meer zijn, want de ngo nam een grote foutenmarge.

Bijna de helft van de websites liegt

In februari heeft de Europese Commissie, in samenwerking met nationale consumentenautoriteiten, een screening op greenwashing bij websites uitgevoerd. Ook de Europese Commissie richtte zich op verschillende bedrijfssectoren, zoals kleding, cosmetica en huishoudelijke apparatuur.

Uit die survey bleek dat zowat de helft van de duurzaamheidsclaims op websites onbewezen is.

Er zijn aanwijzingen dat 42 procent van de claims ofwel overdreven zijn, ofwel onjuist, ofwel bedrieglijk.

“Steeds meer mensen kiezen voor een groene levensstijl en ik juich het toe dat bedrijven milieuvriendelijke producten of diensten willen aanbieden”, reageerde Didier Reynders, EU-Commissaris voor Justitie in februari. “Er zijn echter ook oneerlijke handelaren die schermen met vage, onjuiste of overdreven claims om de consument een rad voor ogen te draaien. Er is de Commissie alles aan gelegen om consumenten sterk te doen staan bij de groene transitie en om groenwassen te bestrijden. Het is niets voor niets een van de belangrijkste prioriteiten van de nieuwe consumentenagenda die vorig najaar is vastgesteld.”

Vuistregels

Edwin van Houten, directeur Consumenten van de ACM, licht de nieuwe oproep toe. “Wij doen deze actie om bedrijven te activeren hun duurzaamheidsclaims kritisch te bekijken op juistheid, duidelijkheid en onderbouwing”, zegt hij.

“We starten met deze drie sectoren omdat hier het duurzaamheidsaspect voor consumenten een grote rol speelt bij hun aankopen. Consumenten moeten de duurzaamheidsclaims kunnen vertrouwen. En bedrijven met eerlijke claims mogen geen oneerlijke concurrentie ondervinden van bedrijven die consumenten misleiden met misleidende claims.”

Het ACM heeft eerder dit jaar vijf vuistregels gepubliceerd over betrouwbare duurzaamheidsclaims:

1. Maak duidelijk welk duurzaamheidsvoordeel het product heeft.
2. Onderbouw duurzaamheidsclaims met feiten en houd ze actueel.
3. Vergelijkingen met andere producten, diensten of bedrijven moeten eerlijk zijn.
4. Wees eerlijk en concreet over de duurzaamheidinspanningen van uw bedrijf.
5. Zorg dat visuele claims en keurmerken behulpzaam zijn voor consumenten en niet verwarrend.

Consumenten kunnen op de ACM ConsuWijzer controleren waarop zij kunnen letten als ze duurzaam willen kopen.