De woon - werkrace | Kies voor 2 wielen! magazine

Net zoals de meeste Vlamingen pendel ik elke dag tussen mijn woonplaats en mijn werkplek. Goed voor een jaartotaal van maar liefst 7.360 kilometer. En toch stelde ik me nooit eerder de vraag wat de snelste, gezondste of meest toegankelijke vorm van woon-werkvervoer was. Tijd om dat te veranderen. Ik nam de proef op de som en reed mijn gewoonlijke woon-werktraject met een auto, een motor, een fiets, een e-bike, een speedpedelec en een elektrische scooter. Die race bleek spannender dan je zou denken …

Rit 1: de auto

Afstand: 15,64 km

Reistijd tot bestemming: 28 min. (+ 15 min. parkeertijd)

Waarvan in stilstand: 5 min.    

Voor ik mijn verhaal over deze rit begin, even een zelfkritische gezondheidsupdate. Ik ben eind twintig, drink al eens graag een biertje tijdens het weekend en eet weleens alsof ik een Siamese tweelingbroer had. Mijn sportieve piek? Die heb ik toch al enkele jaren achter de rug ... Ik wandel best wat af op een week, maar fietsen doe ik enkel wanneer het echt niet anders kan. Wel positief: ik werd gezegend met een snel metabolisme en een gezonde dosis hyperactiviteit, dus dat compenseert wel wat luilakkerij.

Als je nu dacht dat het vooral de fietstochtjes zijn waar ik tegenop kijk … nee, hoor. Ik maak me vooral zorgen over die autorit. Voortdurend sakkeren in de file, dat opgejaagde gevoel en die vervelende zoektocht naar een parkeerplaats. En hoe vroeg je ook vertrekt, je lijkt altijd wel wat te laat te komen. Ik ben niet de enige met die frustraties zo blijkt, want volgens de Responsible Driving Barometer (VINCI, 2021) is België een van de koplopers op vlak van verkeersstress in Europa. Minder dan de helft (47%) van de Belgische bestuurders zegt zich kalm te voelen tijdens het autorijden.

Met een klein hart stap ik ’s ochtends in de auto. Klaar voor een rit die me in het verleden wel eens een uur heeft gekost. Vandaag kies ik voor de snelst voorgestelde route. Op mijn tweewielers zou ik die route kiezen op basis van verschillende factoren: over veilige fietspaden, langs wat natuur en liefst zo weinig mogelijk bergop … Maar gezien je daar in een auto toch niets van merkt, hou ik het simpel. Schelle buitenrijden, de beruchte A12 op, onder het justitiepaleis en richting de Antwerpse Leien.

Na m’n vertrek merk ik algauw dat er vandaag bijzonder weinig file staat. Alsof het universum z’n beste beentje wil voorzetten om de auto een kans te geven. Het verkeer gaat vlot. Onderweg wind ik me enkele keren op over het roekeloze rijgedrag van sommige automobilisten en is het even wachten aan verkeerslichten, maar verder verloopt het vlekkeloos. Op mijn dooie gemak arriveer ik aan het kantoor … maar dan begint de pret.

Een tiental minuten lang rijd ik rond op zoek naar een parkeerplek. Die vind ik uiteindelijk, om daarna nog vijf minuten te moeten wandelen tot aan de deur. Voor iemand die meestal met een motorfiets pendelt, voelt dat toch een beetje als tijdverspilling. En de parkeerkosten zijn ook niet min: wel 14 euro voor een werkdagje straatparkeren in Antwerpen. Dat kan beter!

Rit 2: de motorfiets

Afstand: 15,64 km

Reistijd tot bestemming: 21 min.

Waarvan in stilstand: 2 min. 50 sec.

De dag nadien stap ik op de motorfiets. Zo’n groot en comfortabel allroadmodel, gebouwd om de wereld rond te reizen, die zal toch ook geschikt zijn om de file te trotseren? Ik pendel het vaakst op een motorfiets, en ik zweer bij een veilig model met rijhulpsystemen, een degelijke motoruitrusting met airbag en een frisse, goed uitgeslapen piloot. Ontbreekt er iets in dat lijstje, dan neem je vermijdbare risico’s. Zeker in de ochtendspits.

Zodra ik mijn straat uitrijd, werpt de opkomende zon z’n stralen op mijn snoet en waait de koude ochtendlucht door mijn helm. Ik kan niet anders dan even gelukzalig glimlachen. De hele rit blijft mijn humeur opvallend beter dan in de wagen, vooral wanneer ik de rijen auto’s voorbij begin te rijden op de A12 en me aan elk stoplicht een weg naar voren baan.

Ik merk op dat bestuurders best galant zijn, althans in het Antwerpse. De hoge motorfiets met goede verlichting helpt om gezien te worden, en met enig geduld opent de zee van wagens zich telkens alsof ik Mozes ben. Wanneer ik de Leien oprijd check ik de klok, verbaasd over de voorsprong die ik al heb opgebouwd met de motor. De Leien zijn zonder twijfel een pijnpunt op deze route, maar toch win ik telkens enkele minuten door aan elk stoplicht vooraan te starten. Bovendien houdt me dat weg van smartphoneverslaafde autobestuurders, die wel eens asociaal van rijvak durven veranderen.

Wanneer ik aankom parkeer ik recht voor de deur. Netjes uit de weg en de hele dag gratis. Wat een contrast met de aankomstonzekerheid die ik telkens voel met de wagen. Motorrijden vraagt meer focus dan autorijden, zo voelt het althans. Ik ben dan ook erg zen na het ritje, en dat komt mijn prestaties op het werk ten goede. Dat ik al uitkijk naar de terugrit kan daar ook wel voor iets tussen zitten, natuurlijk. Ook mijn portefeuille voelt zich gelukkig, want voor ongeveer 3 euro aan brandstof ben ik op mijn werk en weer thuis.

Rit 3: de fiets

Afstand: 14,5 km

Reistijd tot bestemming: 45 min. 30 sec.

Waarvan in stilstand: 3 min. 37 sec.

Gemiddelde hartslag: 135 spm

Tijd om paardenkracht in te ruilen voor mankracht. Ik stippelde een rechte maar mooie route uit, die me grotendeels over de fietssnelweg F13 langs het spoor in Hoboken en de Hobokense polder voert, zonder al te veel hinderend en vervuilend verkeer. Eerst nog een kort woordje over mezelf als fietser. Ik ben een echt competitiebeest. Niet dat ik aan wielerwedstrijden of triatlons meedoe, ik ben alleen in voortdurende competitie met mezelf. Op de fiets vertaalt dat zich in de onvermoeibare drang om altijd sneller te fietsen, waardoor ik me steeds stijf in het zweet werk, ook als dat niet gewenst is. Ik ben benieuwd wat dat geeft op weg naar m’n werk.

Eenmaal onderweg bevalt de fietstocht me meteen. Ik vind een goed ritme en hou dat aan, of dat dacht ik toch. De schoolgaande jeugd op e-bikes en bromfietsen lijkt mijn tempo toch wat traag te vinden. Op de fietssnelweg naast het spoor is het rustig, zelfs ietwat monotoon. Mijn brein begint zichzelf uit te dagen: kan ik binnen vijf tellen aan die volgende lantaarnpaal zijn? Kan ik met een sprintje 30 km/u halen op deze stadfiets? Ik werk me in het zweet, en mijn hartslag liegt er ook niet om.

Waar het verkeersarme Jef Van Linden-fietspad uitkomt achter de Herenpolderbrug, wordt mijn fietssnelweg- utopie even doorbroken. Uitstappende busreizigers, schoolkinderen en buggy’s zwerven over het fietspad en doen me wat vertragen. Maar desondanks is het van hier naar de Antwerpse binnenstad zalig cruisen. Ik bezit zelf een e-bike, en daardoor viel het gewichtsverschil met deze moderne stadsfiets me meteen op. Het is plezant, om zo vederlicht van richting te kunnen wisselen en me tussen de bakfietsen te wringen.

Wanneer ik eenmaal stop voor kantoor, valt me pas echt op hoe hard ik aan het puffen (en zweten) ben. Die rush zindert nog een tiental minuten na, en daarna voel ik me meer energiek dan uitgeput. Eureka! Daarom zijn die mannen in lycra pakjes dus zo zot van hun sport. De rit voelde als sport, en dat was het ook. De Wereldgezondheidsorganisatie adviseert om wekelijks ten minste 150 tot 300 minuten aan aerobe lichaamsbeweging van matige intensiteit te doen, of 75 tot 150 minuten aan hoge intensiteit. Ruim een derde van de Belgen komt daar niet aan. Fietsen is een activiteit van matige intensiteit, dus wie elke werkdag een half uurtje fiets, verkleint z’n kans op vroegtijdig overlijden met maar liefst 10% vergeleken met niet-fietsers. Mijn fietstochtje heen en terug, zo’n anderhalf uur, is dus al een aanzienlijk deel van mijn wekelijks bewegingsdoel. En dat op weg naar m’n werk!

Rit 4: de elektrische fiets

Afstand: 14,5 km

Reistijd tot bestemming: 41 min. 30 sec.

Waarvan in stilstand: 3 min.

Gemiddelde hartslag: 114 spm

Vandaag fiets ik dezelfde route, maar met elektrische ondersteuning. Elektrische fietsen zijn tegenwoordig niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Ze evolueerden van een handige hack voor oudere of minder mobiele mensen, tot het vervoersmiddel bij uitstek voor pendelaars en scholieren. Je hebt e-bikes in alle vormen en maten, van bakfietsen tot longtails en zelfs koersfietsen, maar ik koos voor een comfortabele stadsfiets. De elektrische motor helpt me vlotjes naar de kruissnelheid van 25 km/u. Kleine hellingen worden een koud kunstje, en ook versnellen vanuit stilstand vraagt minder moeite en schakelwerk. Ik had de hele weg het gevoel dat ik vlotter meekon in de flow van het verkeer, zonder me stijf in het zweet te trappen.

Ook mijn resultaten liegen er niet om: op de e-bike heb ik op hetzelfde traject best wat minuten ingehaald. Mijn gemiddelde snelheid lag hoger, mijn hartslag aanzienlijk lager. Bovendien kwam ik niet bezweet aan, wat een fijne troef is voor wie zich niet kan opfrissen op zijn werkplek of de dag moet beginnen met een meeting.

Opvallend is ook de batterijtechnologie, en daardoor het rijbereik, van moderne e-bikes. Ik herinner me nog dat ik een aantal jaren geleden sakkerde om een rijbereik van 30 kilometer, terwijl er nu exemplaren van de band rollen met een rijbereik van meer dan 150 kilometer. Daarmee kan ik bijna een hele week heen en terug, zonder bij te laden.

Rit 5: de elektrische scooter

Afstand: 16,9 km

Reistijd tot bestemming: 41 min.

Waarvan in stilstand: 4 min. 50 sec.

Na mijn twee ‘sportieve’ prestaties, is het tijd om mijn gemiddelde snelheid terug wat te verhogen. Mijn wapen voor vandaag is een elektrische scooter, klasse B. Zo’n scooter kan maximaal 45 km/u rijden, en om ‘m te besturen moet je minimaal een rijbewijs AM bezitten en 16 jaar oud zijn. Een bromfiets klasse B moet ook inschreven worden bij de DIV, en je moet ‘m verplicht verzekeren voor burgerlijke aansprakelijkheid, net zoals een motorfiets.

Voor m’n vertrek school ik me nog even bij in de verkeersregels. Waar de snelheid in België beperkt is tot 50 km/u, mag je met een bromfiets kiezen tussen de rijweg of het fietspad. Verder volg je de verbods- en gebodsborden aan de fietspaden. Waar de snelheid meer dan 50 km/u bedraagt, moet je op het fietspad. Simpel, toch? Niet echt, zo blijkt na enkele kilometers. Aan de fietssnelweg langs de spoorweg word ik voor het eerst geconfronteerd met verkeersbord M7 ‘B verboden’. Dan maar op zoek naar een alternatieve route …

Op voorhand een mooie bromfietsroute uitstippelen had me misschien wat tijd bespaard, maar dat bleek niet vanzelfsprekend. Apps als Google Maps of RouteYou werken prima voor fietsers, maar de vele gebods- en verbodsborden voor B klasse bromfietsen zijn niet opgenomen in de kaartdata van die apps. Ik stel me vragen bij het bestaande onderscheid tussen speedpedelecs en B klasse- bromfietsen op fietspaden, vooral wanneer die laatste ook elektrisch aangedreven zijn. De verkeersborden ‘B en P verboden’ - die dus ook de pedelecs van de fietspaden zouden houden - bestaan wel, maar kom ik op mijn traject niet tegen.

Daarnaast was het ook frustrerend dat op bepaalde punten, waar het fietspad van B toegelaten naar B verboden wisselde, geen veilige afritten zijn om bromfietsers de rijweg te laten oprijden. Hoge borduren en lage scooters met kleine wielen, dat gaat niet goed samen.

Tijdens het vervolg van de rit maakt mijn frustratie algauw plaats voor rijgenot. Het scootertje zit comfortabel, versnelt lineair en is heerlijk stil. Ondanks de lage snelheid, heeft het veel weg van motorrijden. Het gewicht van zo’n scooter – ongeveer 110 kilogram voor een elektrisch exemplaar – nodigt zelfs rijders zonder motorervaring uit tot speels rijgedrag. Als de fietspaden wat drukker worden, is het wel opletten geblazen voor andere fietsers of voetgangers, die je nauwelijks horen aankomen. Op z’n Indisch dan maar: toet, toet!

Gezien ik m’n route onverwacht moest aanpassen, viel mijn reistijd langer uit dan verwacht. Toch kwam ik fris als een hoentje en goedgezind aan op kantoor. Ook het opladen van zo’n elektrische bromfiets bleek kinderspel: de uitneembare batterij weegt niet veel meer dan die van een e-bike, en opladen doe je aan de gewone stekker.

Rit 6: de speedpedelec

Afstand: 14,5 km

Reistijd tot bestemming: 36 min.

Waarvan in stilstand: 5 min. 30 sec.

Gemiddelde hartslag: 119 spm

Speedpedelecs kwamen de voorbije jaren niet altijd positief in het nieuws. Toen ze hun debuut maakten, werd de wetgever hopeloos in snelheid gepakt. Maar sinds 2016 is er geen discussie meer mogelijk: speedpedelecs worden gecategoriseerd onder de bromfietsen, als een eigen ‘klasse P’. Dat betekent dat je zo’n pedelec, net als een bromfiets, moet inschrijven bij de DIV en dat je ook een AM-rijbewijs nodig hebt om ermee te rijden. Toch zijn er verschillen: voor een speedpedelec die zich niet autonoom kan voortbewegen (lees: waarop je altijd moet trappen) moet je geen verplichte BA-verzekering afsluiten.

De testfiets die ik kreeg is er zo eentje van Zwitserse makelij, met een nieuwprijs van vijf cijfers. Is dat even slikken! Al vertaalt het zich wel in fijne snufjes, zoals elektronisch schakelen en een gigantisch rijbereik. De leercurve om met zo’n ding te rijden, blijkt ook best mee te vallen. Mits het kiezen van de juiste versnelling is de acceleratie best indrukwekkend. Combineer dat met een gewicht onder 50 kilogram, en je laat de meeste bromfietsen achter aan het stoplicht én in de bochtjes.

Op de fietspaden waarop ik eerder rechtsomkeer moest maken met mijn klasse B-scooter, ben ik wél toegelaten met de speedpedelec, die nochtans ook 45 km/u rijdt. Dat vertaalt zich wel in een prachtige rit, langs mooie trage wegen zonder gemotoriseerd verkeer. Buiten de stad haal ik het maximum uit de extra snelheid van de pedelec, maar van zodra ik het centrum nader en de fietspaden opstroppen, hang je met zo’n steroïdenfiets toch vaak rond de 25 km/u achter andere fietsers. Van alle tweewielers met trappers, is zo’n pedelec het minst vermoeiend. Ik kwam dan ook perfect gelukkig en fris aan op kantoor. 

Pendelpret

Het is uitermate moeilijk om algemene uitspraken te doen over het ideale woon-werkmiddel voor ‘de modale Vlaming’. Terwijl Peter misschien de nachtshift draait, arriveert Tina elke morgen om half tien. Misschien neemt George best de vernieuwde fietssnelweg tot aan z’n kantoor, terwijl Rayen naast het treinstation woont … Ik kan dus niet anders dan me in deze conclusie te beperken tot mijn eigen situatie. Wanneer je een gejaagde week hebt, steevast op tijd moet komen en misschien later die dag nog een meeting op een andere locatie hebt, zijn er weinig argumenten in te brengen tegen de snelheid en de aankomstzekerheid van een motorfiets. Maar dat komt natuurlijk met enige veiligheidsrisico’s, en de planeet redden doe je ook niet, tenzij je een elektrisch exemplaar rijdt.

Dan heb je die klassieke fiets, de e-bike en de speedpedelec. Die bieden best vergelijkbare rijervaringen, al vraagt die eerste een betere conditie dan de laatste. Kijk dus vooral naar je eigen conditie en de afstand die je elke dag moet overbruggen, om de juiste keuze te maken. Onze beslissingsboom op pagina 36 helpt je al een eindje op weg.

De (elektrische) scooter is een ras apart. Het is veruit de meest comfortabele optie voor wie vaak een passagier moet meenemen of wat extra ruimte nodig heeft voor z’n boodschappen. Ook voor wie door zijn gezondheid niet kan trappen is dit een fijn vervoersmiddel, al vergt veilig rijden op een scooter wel enige behendigheid.

Ik leerde uit deze test vooral dat er een hele waaier aan tweewielers bestaat, elk met een eigen karakter, een verschillende mate van toegankelijkheid en vooral: een unieke vorm van pendelpret. Eén ding is zeker: op elke tweewieler kwam ik goedgehumeurd aan op kantoor. En dat terwijl ik mijn steentje bijdraag aan het oplossen van ons file- en parkeerprobleem. Koning auto is dood, lang leve koning fiets!  

Met bijzondere dank aan Lucien, NIU Antwerpen en BMW Group Belux voor het ter beschikking stellen van de voertuigen voor deze test.