Elektriciteit uit de draaikolk

Turbulent is geboren in de schoot van het Leuvense Groep T (KU Leuven). “Mede-oprichter Geert Slachmuylders schreef indertijd zijn thesis over een van de grootste hedendaagse bekommernissen: energie", vertelt commercieel directeur Wim Heyvaert. “Het energievraagstuk is een rode draad in de zeventien SDG’s van de Verenigde Naties. Heel wat mensen zijn op zoek naar innovatie op dat vlak.”

Turbulent is intussen een jong technologiebedrijf en richt zich volledig op waterkrachttechnologie. “Er is bijzonder veel water in de wereld en meer dan zon of wind is water zeer voorspelbaar. En als je in bad zit, zoals Archimedes indertijd, merk je al dat er een kracht uitgaat van water. Als je de stop uit je badkuip trekt, vormt zich namelijk een draaikolk of ‘vortex’. Die willen wij inzetten om elektriciteit op te wekken”, aldus Heyvaert.

Zelfde principe als watermolens

De onderneming ontwikkelt sinds enkele jaren kleine hydro-elektrische turbines. “Met zulke micro-waterkrachtcentrales haal je energie uit water en zet je die om in elektriciteit. Ze werken volgens hetzelfde principe als watermolens. Verschillende landen in Europa haalden tot het begin van de 20ste eeuw haast al hun elektriciteit uit waterkrachtcentrales, Noorwegen nog atlijd overigens.”

We hebben alsmaar gekeken naar schaalvergroting, maar niets zou ons mogen beletten om kleinschalige waterkrachtcentrales te bouwen en in gebruik te nemen. Zo kan waterkracht zijn plaats weer innemen die het toekomt in Europa en aldus zijn steentje bijdragen aan de energietransitie.

Goedkoop en 100% duurzaam

Turbulent kan de stroom van een rivier gebruiken om elektriciteit op te wekken. “Er zijn landen waar we elke 30 meter turbines kunnen zetten. Niet meteen in ons vlakke Vlaanderen, al kunnen we ook hier turbines plaatsen op sommige plaatsen. De kleinste turbine, 15 kW, voorziet 30 gezinnen van energie in België, Nederland, Frankrijk,... tot 1.200 gezinnen in Congo.”

Turbulent werkte in de opstartfase samen met de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO). “Zij hebben een berg data verwerkt om de juiste conclusies te trekken. We kunnen op veel plaatsen in de wereld een verschil maken, want hydropower implementeren is een stuk goedkoper dan andere opties. Een turbine is ook een kleinere ingreep dan bijvoorbeeld windmolens plaatsen.”

De waterturbines van Turbulent hebben verder geen impact op het ecologisch systeem. “In vergelijking tot meer conventionele waterkrachttechnologieën moeten er geen stuwdammen worden gebouwd, kunnen bestaande hydraulische structuren gebruikt worden en worden sedimenten gewoon natuurlijk meegevoerd. De manier waarop we met onze microturbines energie produceren, is duurzaam.”

De productie kan ook 24/24, 7/7. “Water blijft stromen en zolang je kan gebruikmaken van al dan niet natuurlijke hoogteverschillen die druk creëren, kan je de energie die erin aanwezig is omzetten in elektriciteit.

Met waterkracht kan je in theorie zo’n 90 % van de theoretisch aanwezige energie in water omzetten. Met onze technologie bereiken we dat niet, door de lage toerentallen, het open kanaal en laag verval. Toch bereiken we met Turbulent een efficiëntie van zo’n 75% - dat is dubbel zo efficiënt als de beste thermische motor.

Zorgen om vergunningen

Het verhaal slaat aan. Turbulent plaatste en verkocht al installaties in onder meer Estland, Frankrijk, Portugal, Taiwan, Chili, Indonesië,… “Corona heeft echter een rem gezet op de uitrol, al volgen Suriname, Congo en de Verenigde Staten weldra. Waar het al eens vastloopt, zijn de vergunningen. We werken wel samen met lokale partners, want door de verschillende regels per land zien we soms door de bomen het bos niet meer.”

Het woord ‘hydropower ’ brengt al eens negatieve connotaties met zich mee. “Mensen denken dan vaak aan grote dammen, gedwongen verhuizingen, verlies van fauna en flora, maar niets is minder waar. Met Turbulent bouwen we geen dammen, moeten we geen bomen rooien, stoppen sedimenten niet,... We brengen bovenal energie naar plaatsen waar er tot op heden geen is.”

De mindset en het vergunningsproces moeten dus herzien worden, aldus Heyvaert. “Kleine installaties moeten ongeveer dezelfde procedures volgen als grote. Nu hebben we bijvoorbeeld een geologische studie nodig, terwijl er bijvoorbeeld vlakbij al een brug staat. Maar nogmaals: wij veranderen niets aan de watertafel, de sedimentatie,… De tijd en de mankracht die je moet investeren om te bewijzen dat je dat niét doet, maakt het economisch soms niet rendabel. De procedures en de kosten staan niet in verhouding tot de impact op het milieu of de opbrengst die je kan genereren.”

9 keer beter dan zonne-energie

De draaikolktechnologie kan volgens Heyvaert nochtans makkelijk de concurrentie aan met andere manieren die energie genereren. “We zijn betrouwbaarder én goedkoper per geproduceerd kilowattuur. Neem nu het verschil met zonnepanelen: daaruit haal je jaarlijks 1 kilowatt uit 10 kilowattpiek in België. Met onze turbines leggen we 10 kilowattpiek en halen we er 9 tot 9.5 kilowatt uit!”

Heyvaert pleit dan ook voor gelijk speelveld voor alle duurzame energie. “Ik zou graag hebben dat men duurzame ingrepen op alle niveaus beloont. Onze technologie is 100% groen, 100% ecologisch, en vraagt weinig onderhoud. We zijn ook concurrentieel ten opzichte van grotere installaties. De levelized cost of energy, of de kost per geproduceerd kilowattuur, is het goedkoopst van alle duurzame energiebronnen.”

Zijn er dan werkelijk geen nadelen aan het plaatsen van turbines in rivieren? “Ik kan er geen bedenken, op de vismigratie na. Daarvoor levert de oplossing van Turbulent maar gedeeltelijk een antwoord. Vissen kunnen na installatie stroomafwaarts, daar waar zij dit voorheen niet konden. Mocht dit mogelijk zijn in beide richtingen, dan zou de EU ook eensklaps een oplossing hebben en niet langer dure vistrappen moeten installeren.”

Systeemoplossing voor ontwikkelingslanden

Turbulent zet intussen verder in op landen in volle ontwikkeling. “We willen daar gezien worden als een systeemoplossing. We creëren namelijk nieuwe mogelijkheden voor het platteland. Dorpen zijn meestal gelegen aan een rivier, en wij kunnen hen helpen met hun stroomvoorziening. Zo kunnen ook deze afgelegen gebieden floreren”, stelt Heyvaert.

In Europa hoopt Turbulent vooral dat de overheid hen leert kennen. “We willen dat men weet dat we geen negatieve impact hebben, zodat ze ook hun goedkeuring anders organiseren.

Europa heeft één miljoen hydropower-mogelijkheden - daarvoor moet je geen enkele rivierstroom wijzigen. Je zou die elektriciteit dan ook gedecentraliseerd kunnen produceren en verkopen.

De regelgeving moet gewoon anders, aangepast aan de realiteit, in verhouding tot de baten”, besluit Heyvaert.