Lokale waterzuivering alternatief voor riolering

Wouter Igodt was al meer dan 10 jaar bezig met plantenfilters toen hij als kleine partner mee op de kar sprong van het Europees Interreg project I-QUA. “Dat ging van start in 2017 en loopt nog tot eind 2021. Het wordt onder meer gedragen door VLAKWA en Vlaamse en Nederlandse actoren uit de afvalwatersector”, steekt Igodt van wal.

De opgedane knowhow zorgde dankzij de internationale samenwerking voor kruisbestuivingen. “Samen wilden we decentrale oplossingen voor afvalwater in het buitengebied demonstreren. Door lokaal te saneren, toonden we alternatieven voor centrale riolering. Er werden creatieve en goed werkende oplossingen en voorbeelden rond waterzuivering getoond. Vanuit die samenwerkingen groeide onze spin-off, ‘Hello Water’.”

Alternatief voor centrale riolering

“Riolering was ooit een unieke innovatie. Maar in het buitengebied ligt op vele plaatsen in Vlaanderen geen riolering. De basisidee bij overheden was dat ze het buitengebied zou voorzien van riolering, maar dat gebeurt niet. Dat konden we onlangs nog zien in een reportage in Pano.”

“Het is geen exclusief Vlaams of Belgisch verhaal maar een Europees, want de meeste buitengebieden van Europa zijn evenmin aangesloten op de bestaande riolering. De huizen liggen er ook ver uiteen, wat het complex maakt voor het transport van afvalwater.

Als je daar riolering wil leggen en die aan een centraal netwerk wil koppelen, kost dat niet alleen handenvol geld, maar erger nog: we laten al dat water ook gewoon weglopen.

Decentrale waterzuivering op maat

“Uiteraard waren er vragen: gaat decentrale waterzuivering wel werken? Wie gaat het testen, wie draagt de kosten? En kan je zo’n verhaal wel opschalen? Lokale zuivering gebeurt namelijk op maat en verschilt dus telkens weer. Maar we hebben intussen voldoende data verzameld om die problemen te counteren. En we kunnen ook bewijzen dat wij een pak goedkoper zijn: lokale waterzuivering kost slechts een fractie van wat doorsnee riolering zou kosten.”

“Onze overtuiging ligt erin dat we met een decentrale waterzuiveringshub met plantenfilters een dubbele win opleveren. We zuiveren enerzijds het water ter plaatse en kunnen het anderzijds zuiver teruggeven aan de natuur. Dat alles zonder grote wegenwerken en kilometerslange betonnen buizen, die het water doen afvloeien en dus niet laten infiltreren, terwijl onze natuur aan het verdrogen is.”

“Maar bij ‘Hello Water’ babbelen we niet graag in problemen, maar in oplossingen.

Wij willen afvalwater circulair inzetten en bekijken als een nieuwe waterbron. Dat is alleen maar gezond verstand als je weet dat afvalwater voor 99% bestaat uit zuiver water. Te gek om weg te gooien!

Milieuvriendelijke sanering

“Een lokale zuiveringsinstallatie kan zowel ondergronds als bovengronds geplaatst worden. Ze zorgt voor milieuvriendelijke sanering door gebruik te maken van plantenfilters. Het water heeft dan na die filtering de perfecte kwaliteit om in beken te belanden. In tijden van verdroging is dat heel belangrijk: dat water kan op die manier ook weer dienen voor infiltratie.”

“Je kan de zuivering ook als eerste voorbereidende stap zien voor hergebruik. Het water dat onze planten filteren, is inzetbaar om te hergebruiken, bijvoorbeeld als spoelwater. Ik blijf het gek vinden dat we met drinkbaar water onze toiletten spoelen, zeker als je weet welke processen dat water allemaal moet doorlopen om het drinkbaar te maken.”

“Los van een positieve impact op de omgeving en het watergebied, vind ik het ook een politieke kwestie: hoe ga je verstandig om met publiek geld? Kies je voor een duur rioleringsstelsel, dat al snel een miljoen euro kost voor een kilometer, of zorg je voor lokale waterzuivering; een voordelig alternatief dat ook kwaliteit biedt?”

Groenblauw netwerk van plantenfilters

“Al het afvalwater in onze waterlopen vormt niet alleen een milieu-, maar ook een gezondheidsprobleem. Ik durf te stellen dat in Vlaanderen op dit moment geen enkele beek vrij is van toiletwater en huishoudafval. Anno 2021 kan dat toch echt niet meer? Dat brengt de biodiversiteit ook in gevaar. Die impact kunnen we met elke decentrale installatie enorm verminderen. Wij begrijpen onze plantenfilters goed, en onze resultaten zijn zowel haalbaar als schaalbaar.”

“Het klimaatakkoord in Parijs zegt dat we moeten uitgaan van nature based oplossingen. Vroeger noemde men dat ‘rietvelden’, maar dat is geoptimaliseerd tot plantenfilters met bloeiende helofyten, die ‘Hello Water’ aanbiedt. We kunnen ook aan monitoring doen van de waterkwaliteit. Ik droom van een groenblauw netwerk van plantenfilters, die op een slimme manier verbonden zijn met elkaar.”

“We richtten ons in eerste instantie op overheden en particulieren, maar bieden nu ook oplossingen voor landbouwers aan. We kunnen inzetten op de filtering van fosfaten, die we kunnen regenereren en opnieuw in omloop kunnen brengen. Dat maakt het op termijn ook circulair: stel dat we vuil afvalwater helder kunnen krijgen, moet dat verschillende vormen van hergebruik toelaten. Zo kunnen landbouwers hun grond voorzien van water in droge periodes.”

“Eigenlijk hebben alle overheden, op alle niveaus, nu de grootste opdracht. Zij moeten iedereen duidelijk maken dat je verstandig dient om te springen met zowel water, financiën als de biodiversiteit. Alle actoren zullen hun steentje moeten bijdragen. Als particulier moet je ook beseffen dat je omgeving veel waard is. We vragen veel van het buitengebied, denk aan voedselvoorziening, recreatie, ruimte voor dieren… We moeten het dan ook koesteren.”