Zet eens een plantenbak als publiek toilet

De strijd tegen wildplassen gebeurt op heel wat fronten. Zo zijn er al jaar en dag campagnes die het gedrag ontmoedigen. “Die hebben een effect, maar dat verlicht de druk op de ketel niet”, lacht Richard De Vries van ‘Urban Senses’. Hij runt een adviesbureau rond positieve gedragsbeïnvloeding.

De stad Mechelen ging enkele jaren geleden ten rade bij ‘Urban Senses’. Ze vroegen Richard om iets te bedenken om het aantal wildplassers terug te schroeven. “Zo bedachten we een permanente buitententoonstelling in de Minderbroedersgang, goed verlicht, zodat de nissen van de kerk geen donkere hoekjes meer waren.”

Maar je moet een toiletbezoek ook faciliteren, weet De Vries. “We organiseerden daarom ‘Pee for free’. Je mocht dan gratis plassen in een naburig café. We gaven met lichtprojecties aan waar het dichtstbijzijnde café was. Maar dat lost natuurlijk niets op als die cafés dicht zijn.”

Toilet in plantenbak

Daarom bedacht De Vries de GreenPee, een verdoken openbare toilet. “Het toilet werd verwerkt in een plantenbak. Door het strakke design en het toevoegen van meer groen aan de openbare ruimte levert de GreenPee een positieve bijdrage aan de stedelijke omgeving. Er liepen dan ook heel wat enthousiaste reacties binnen. Via LinkedIn leerde de stad Amsterdam het project kennen, en zo ging de bal daar weer aan het rollen”, duidt De Vries.

De inplanting van de plantenbakken is cruciaal. “Men wil geen wildplassers in de straat, maar ook geen urinoir voor de deur.  In samenspraak met bewoners komen we dan uit bij oplossingen die voor iedereen werken.. Neem nu de stegen rondom het Rembrandtplein in Amsterdam. Eerst stonden onze GreenPee’s in die stegen, maar we hebben ze verplaatst naar het begin, op de hoek van het plein. Als het ware een last stop op weg naar huis”, lacht De Vries.

Roestvrij staal

Richard bedacht het concept, maar hij is van opleiding grafisch vormgever. “Ik ging op zoek naar partijen die mijn idee konden realiseren. Dat liep niet meteen van een leien dakje - ik wisselde een aantal keer van partner, want ik wil een perfect product leveren voor mijn klanten. We dienden het product ook nog te optimaliseren. Zo zijn er nu ook schotten toegevoegd, waardoor je rustig je ding kan doen.”

De GreenPee bestaat uit bijzonder stevig materiaal. “Roestvrij staal”, knikt De Vries. “Zo kan het toilet tegen regen en wind. Hier in Vlaardingen, waar ik woon, staat er eentje vlakbij de Maas. Die staat er nu al zo’n vijf jaar en doorstaat de weersomstandigheden goed”, aldus De Vries.

Maar hoe kwam het idee tot stand? “We hebben diverse inspiratiebronnen gezocht - er zijn heel wat documenten beschikbaar over de geschiedenis van urinoirs”, lacht De Vries.

Eigenlijk waren composttoiletten de norm tot er overal riolering gelegd werd. Het circulaire verhaal is door de welvaart onderdrukt.

Circulair, jazeker. De urine kan namelijk gerecycleerd worden. “We vingen de urine oorspronkelijk op met hennepvezels. Die vingen zowel geur als vocht op en kun je ook composteren. Alleen: als je die vezels in tussentijd ergens moet bewaren, brengt dat toch geurhinder teweeg. Daarom hebben we een challenge uitgeschreven om het proces nog te verbeteren. We vangen de urine nu op in gesloten bakken, waarna hij verwerkt kan worden.”

Urine wordt drinkwater

De Vries kwam uit op een bedrijf dat de urine, door filtering en waterzuivering, voor 80 procent tot drinkwater kan omtoveren. “En van de overige 20 procent kunnen we vloeibare meststoffen maken. Alleen botsen we op wetgeving: urine heeft nog steeds de status van ‘afval’ en enkel erkende bedrijven mogen dat dus verwerken.”

De Vries koestert de hoop dat die regelgeving dit jaar nog verandert. ”In Duitsland, bijvoorbeeld, mag het wel. Urine bevat calcium, magnesium, fosfaten… Als we er biologische meststof van mogen maken, heeft dat ook tot gevolg dat de landbouw minder chemische stoffen moet gebruiken. Dat heeft alleen maar voordelen”, weet De Vries.

Daling van 50 procent

Er zijn nu zeven steden waar GreenPee’s in het straatbeeld staan. In België zijn dat Mechelen en Genk. “Iedereen is enthousiast.

Onderzoek leert dat, in wijken met GreenPee’s, wildplassen met 50 procent is gedaald. Los daarvan brengen de plantenbakken ook wat meer biodiversiteit in de stad.

We plantten bijvoorbeeld winterheide en vlinderstruiken en merkten dat bijen stuifmeel kwamen halen uit die bloemen en planten.”

Of de plantenbakken geen doelwit zijn voor vandalen? “Het is een stalen constructie - je kan die niet zomaar omver gooien. En opdat de planten niet zouden uitgetrokken worden, hebben we een rooster geplaatst, net onder het oppervlak. Zo kan niemand de wortels eruit trekken. Elk seizoen passen we de beplanting ook aan. En we hebben ook geleerd welke planten tegen bier kunnen”, lacht De Vries. “We kwamen uit bij grassoorten die mooi zijn en altijd groen blijven. We leren graag bij.”

Van CNN naar de hele wereld

In Amsterdam zijn er nu 13 GreenPee’s. Dat verhaal haalde CNN, waarop interesse volgde van over de hele wereld. “Logisch: steden willen klimaatneutraal zijn, je verbruikt minder water, of nog beter: je creëert zelfs nieuw water door filtering en waterzuivering. Maar ik wil dit project toch eerst in Europa uitrollen, te beginnen in Nederland en België. We willen graag zusterondernemingen in verschillende delen van de wereld, maar we kennen die markten niet.”

Wat de toekomst brengt?

We gaan een variant voor vrouwen op de markt brengen, de ‘Green Lady’. Dat klinkt hip, maar 100 jaar geleden bestonden vrouwenurinoirs al.

En ik wil echt meer samenwerking met steden. Media-aandacht is één, maar staat niet gelijk met verkoop. We zijn pas sinds vorig jaar winstgevend. moeten zelf partijen benaderen - iets waar we in 2021 werk van gaan maken”, besluit De Vries.