De stakeholder gaat voor. Toch?

De top-bedrijfsleiders stapten vrij onverwacht af van Milton Friedmans’ doctrine die ze tot dan omarmden. De voormalige, zeer invloedrijke winnaar van de Nobelprijs voor Economie, schreef al in 1962 voor dat het enige doel van een onderneming erin bestaat waarde te creëren voor de aandeelhouder.

Onduidelijkheid kan je Friedman niet verwijten. “There is one and only one social responsibility of business – to use its resources and engage in activities designed to increase its profits.”, luidt het in zijn opus magnum ‘Capitalism and Freedom’.

De reacties

Of de leden van de Business Roundtable erop gerekend hadden, kunnen we natuurlijk niet inschatten. Er was hier en daar uiteraard wel bijval voor hun nieuwe koers. Maar applaus op alle banken? Nee, dat was en is er niet.

Vorige week nog zei hoogleraar internationale betrekkingen aan de University of British Columbia Peter Dauvergne er in het NRC Handelsblad het volgende over: “Het is intrigerend. Daarmee lijken ze toe te geven dat het bedrijfsmodel dat uitsluitend aandeelhouders bedient door maximale winst na te streven, negatieve gevolgen heeft voor mens en planeet. Maar laten we niet vergeten dat dergelijke feel-good-retoriek het afgelopen decennium overal ter wereld gemeengoed is geworden, terwijl de macht van multinationals, de rijkdom van miljardairs en de negatieve sociale en milieugevolgen alleen maar zijn toegenomen.”

Voor het overige spreken titels als ‘Don’t trust CEOs who say they don’t care about shareholder value anymore’ en ‘Can we trust CEOs' shock conversion to corporate benevolence?’ voor zich.

Aan het andere uiteinde van het spectrum vrezen verstokte verdedigers van de vrijemarkteconomie dan weer dat de CEO’s van de Business Roundtable zich zullen laten afleiden van wat eigenlijk hun dagelijkse bezigheid hoort te zijn: aandeelhouderswaarde creëren.

The Economist stelde onomwonden: "However well-meaning, this new form of collective capitalism will end up doing more harm than good. It risks entrenching a class of unaccountable CEOs who lack legitimacy. And it is a threat to long-term prosperity, which is the basic condition for capitalism to succeed."

What’s next?

Aan welke kant je je ook schaart, één zaak staat vast: de druk op deze bedrijfsleiders om aan hun woorden ook daden toe te voegen zal alleen maar toenemen.

De belangrijkste vraag is dus misschien wel welke acties ze op korte en lange termijn zullen ondernemen.

Op de website van de Harvard Business Review meent John Elkington - wereldautoriteit op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzame ontwikkeling - alvast dat de CEO’s van de Business Roundtable gedegen leiderschap zullen moeten tonen op tenminste één van volgende domeinen, willen ze geloofwaardig blijven.

Salarissen en incentives

Het gat dat gaapt tussen het salaris van bedrijfsleiders en dat van hun medewerkers, is een van de belangrijkste bronnen van de alsmaar luider klinkende onvrede met het kapitalisme.

Die loonkloof verkleinen beschouwt John Elkinton daarom als een eerste, kritische stap die bedrijven zouden kunnen overwegen.

De oproep van Judy Samuelson (vice-president Aspen Institute) om het overmatige belang van de (evolutie van de) aandelenkoers voor het salaris van CEO’s af te bouwen, situeert zich ook op dit domein.

Eigenaarschap en bestuur

Er bestaat geen betere (en snellere) manier om de belangen van aandeelhouders en medewerkers op elkaar af te stemmen, dan medewerkers ook aandeelhouder te laten worden.

Wil je daarenboven je verbintenis hard maken om alle stakeholders te ‘dienen’, geef ze dan ook een stem in je bestuursorganen, stelt de Brit voor. Onafhankelijke adviesraden zijn ook een mogelijkheid.

Belastingen en lobbying

Willen ze hun ‘Statement on the Purpose of a Corporation’ kracht bijzetten, dan meent John Elkington dat de CEO's hun bedrijven uit alle handels- en industriegroepen moeten terugtrekken die via lobbying systeemveranderingen, die broodnodig zijn, vertragen of tot stilstand brengen .

Meer zelfs: “They would also “forcefully and publicly lobby for a meaningful price on carbon and for the breakup of monopolies and oligopolies.”

En uiteraard horen de 181 CEO’s ervoor te zorgen dat de bedrijven die ze leiden, niet langer belastingen ontwijken zelfs al is dat wettelijk mogelijk.

Aankoopbeleid

De Business Roundtable verwijst in haar verklaring ook naar leveranciers en lokale gemeenschappen als belangrijke stakeholders. Zou het geen krachtig signaal zijn, mochten bedrijven meer goederen en diensten lokaal aankopen?

Investeringen

Eigen aandelen inkopen is een wijdverspreide praktijk bij grote beursgenoteerde bedrijven. Het drijft de koers op; tot tevredenheid van de aandeelhouders.

Stop ermee, luidt het advies. En investeer het vrijgekomen geld in ingrepen die je bedrijf energie-efficiënter laten werken en/of in maatregelen die ervoor zorgen dat je installaties en gebouwen voldoen aan de hoogst mogelijke milieustandaarden.

Producten en prijszetting

Last but not least vraagt John Elkington dat de leden van de Business Roundtable hun productportfolio’s doorlichten en er de producten uit schrappen die door hun productiewijze, door hun werking of door het afval dat ze veroorzaken, schadelijk zijn voor de gezondheid en het welzijn van hun stakeholders. Die producten ‘re-engineeren’ zodat ze geen negatieve impact meer veroorzaken, is ook een mogelijkheid.

In dezelfde sfeer ligt de oproep om niet langer monopolieposities te misbruiken door té hoge prijzen aan te rekenen. Hier wordt vooral naar sectoren zoals de pharmaceutische industrie gekeken, die hun (hoge) R&D-kosten blijven doorrekenen ook al zijn die al lang terugverdiend.

John Elkington besluit als volgt: "Ideally, companies would take action across all six areas – and more. The critical question for the 2020s will be how business can simultaneously become economically, socially, and above all environmentally responsible (which is where the Business Roundtable is focusing), resilient (which is where the climate emergency is taking us), and regenerative (the next big step). Meanwhile, these 181 CEOs have a simple question to answer: Will you move beyond words to effective action?"

Werk op de plank dus voor de Apples, Amazons, IBMs en Walmarts van deze wereld.
Maar misschien ook inspiratie voor onze Vlaamse bedrijfswereld?