Wat in Davos kan, kan ook in België. Tijd voor een stakeholder governance code?

Dit weekend verzamelen internationale ondernemers, bedrijfsleiders, vakbonden, politici, opinieleiders, ngo’s, artiesten, journalisten en andere opiniemakers voor het jaarlijkse World Economic Forum in Davos. Dit jaar onder de noemer ‘The Reshaping of the World: Consequences for Society, Politics and Business’. Het principe is eenvoudig. Door met elkaar te praten krijgen zeer diverse stakeholders nieuwe inzichten, meer begrip voor elkaars standpunten en bedenken ze samen nieuwe oplossingen voor de uitdagingen waar de wereld voor staat.

Wat in Davos gebeurt rond uitdagingen op wereldschaal, kan u ook op lokale schaal. Binnen uw bedrijf, uw administratie, uw school, uw organisatie. Ongetwijfeld heeft ook u hete hangijzers op te lossen. Luistert u wel eens naar externe stakeholders om die mee op te lossen? Gaat u actief op zoek naar andere inzichten?

Chief Engagement Officer

Uit de jaarlijkse TrustBarometer van Edelman, die peilt naar het vertrouwen in bedrijven en overheden in 27 landen, blijkt dat het verschil tussen beiden de laatste 5 jaar nooit zo groot was. 58 % heeft vertrouwen in bedrijven, terwijl dat slechts 44 % is voor overheden. Het groeiend vertrouwen wordt gekoppeld aan de inspanningen die bedrijven leveren om beter rekening te houden met hun externe stakeholders. Van bedrijven wordt verwacht dat zij leiderschap opnemen in het bepalen van regels voor het inrichten van de samenleving, meer dan van overheden.

Een CEO zou een ‘Chief Engagement Officer’ moeten zijn, die niet alleen in dialoog gaat met belangenorganisaties als die een probleem aankaarten, maar om structureel betere inzichten in zijn business te krijgen en met kennis van zaken zijn organisatie te leiden. Dit is vooral belangrijk, aldus de barometer, in de sectoren energie, voeding en technologie. Leiderschap gaat niet meer over een top down aanpak, maar over de wil om een netwerk uit te bouwen waarbij je competenties verbindt tussen verschillende stakeholders rond een gemeenschappelijk doel.

Deontologische code geen oplossing

Om rekening te houden met je stakeholders, moet je leren luisteren. Maar hoe doe je dat concreet? Brieuc Van Damme, kabinetsadviseur bij Vice-premier Alexander De Croo, pleitte eerder deze week voor een deontologische code om te nauwe banden tussen kabinetten en belangenorganisaties te vermijden. De vraag die gesteld moet worden, is echter hoe een Minister ervoor kan zorgen dat alle stakeholders in zijn domein gehoord worden. Vandaag gebeurt dat vooral via bilaterale contacten. En de belangengroep die de beste lobbyist in huis heeft, wordt het meest gehoord.

In een vorig leven als woordvoerder van een Federaal Minister, zag ik belangenorganisaties hun standpunten uiteenzetten op maandag, waarna de leden van die organisatie van dinsdag tot vrijdag net het tegenovergestelde kwamen bepleiten. Zelfs als je kabinetsadviseurs via een code wil ‘zuiveren’ van elk belangenconflict, los je dat probleem niet op.

Tijd voor een 'stakeholder governance code'

We moeten niet naar meer schotten tussen politiek en bedrijfsleven, zoals Vlaams Minister Freya Van den Bossche enige tijd geleden bepleitte, maar naar minder schotten. Natuurlijk kunnen dubbele petjes niet. Maar hoe moet het dan wel? Is het geen tijd voor een ‘stakeholder governance code’ die bepaalt hoe politici, bedrijven en belangenorganisaties met elkaar moeten omgaan? Niet vanuit een negatieve visie, maar vanuit de idee dat stakeholders meer moeten samenwerken om te komen tot betere inzichten, en tot gedragen oplossingen voor uitdagingen die geen van hen alleen kan oplossen. Daar is een proces, een structuur en een focus op lange termijn voor nodig.

De Belgische corporate governance code bevat al een pleidooi voor meer samenwerking met externe stakeholders. Een stakeholder governance code, zou bedrijven, overheden en andere stakeholders een concrete methode kunnen aanreiken om dat in de praktijk te doen. En dan heb ik het niet alleen over een tekst, maar ook over een kennisplatform waar organisaties van elkaar kunnen leren wat werkt in stakeholder engagement, en wat niet.

Waarom zetten we niet vaker alle stakeholders samen rond een tafel om in discussie te gaan over de uitdagingen die we moeten aangaan? Dat kan een Minister, een CEO, een schooldirecteur, de baas van een ziekenhuis. Het is maar door de confrontatie van inzichten en eigen belangen van diverse stakeholders dat je tot een gemeenschappelijk belang en doelstelling komt. Uiteraard is dat niet makkelijk, en is er een proces voor nodig. Toen wij onlangs 25 zeer diverse burgers rond een tafel brachten om op 2 dagen nieuwe beleidssuggesties te formuleren over gezondheidszorg en energie, lukte het wonderwel om tot een consensus te komen. Als we zo’n stakeholder panel nu eens zouden laten bepalen wat een billijke vergoeding is voor een CEO?

Vuistregels voor succes

Er zijn wel enkele vuistregels voor succes in stakeholder engagement. Ten eerste moet je stakeholdergroep zo divers mogelijk zijn, en moet je niet alleen belangenorganisaties, maar ook de stakeholders zelf aan tafel zetten. Bedrijven, werknemers, armen, patiënten, leerkrachten zelf dus. Dat zorgt voor brede inzichten, een rijkere discussie en een meer gedragen oplossing. Ten tweede moet je voldoende tijd nemen om samen op zoek te gaan naar een gemeenschappelijk doel. Dat wordt vaak vergeten in de resem ‘praatbarakken’ waar u ongetwijfeld ook wel eens naartoe gaat. En waar iedereen rond de tafel vooral op zijn eigen standpunt blijft. Zorg voor inbreng van onafhankelijke experten in het thema dat je wil behandelen, zodat stakeholders op grond van feiten debatteren, niet op grond van emoties. Ten derde moet je de moed hebben om te gaan voor concrete resultaten. Als je gemeenschappelijk doel duidelijk is, bepaal je welke puzzelstukken nodig zijn voor de oplossing. Alleen de stakeholders die zo’n puzzelstuk willen of kunnen aanreiken gaan je project duwen en mee realiseren.

Je werkt dus selectief samen met de juiste stakeholders, eerder dan inclusief te blijven stilstaan. Eens je multi-stakeholder coalitie op de been is, heb je ook een transparant proces met meetbare criteria voor succes nodig om concrete resultaten te boeken.

Umicore, Philips, Janssen Pharmaceutica, VRT, VDAB en vele anderen Belgische organisaties passen stakeholder engagement vandaag al met succes toe. Bent u de volgende?

Elke Jeurissen, Glassroots