Kleine vissen in een grote vijver

In de laatste 50 jaar is de wereldwijde productie van vis en zeedieren met vier vermenigvuldigd. Daardoor staan visbestanden over de hele wereld steeds meer onder druk. Vandaag is volgens verschillende schattingen 34% of zelfs bijna de helft van de visbestanden uitgeput tot minder dan 40% van de populatie die ze voor de groei van de visserij hadden.

De Europese Unie had bijvoorbeeld als doel om tegen 2020 100% duurzame Europese visserij te hebben. Dat doel is nog lang niet bereikt, blijkt uit onderzoek van ILVO. Toch zijn er al hoopvolle signalen: Zo halveerde België tussen 2000 en 2022 z’n actieve vissersboten. Bovendien doen het merendeel van de belangrijkste vissoorten voor de visserij, schol, tong, kabeljauw, rog, tarbot en griet, het steeds beter.

Al komt daarbij wel een vraag naar voor: als we steeds minder vis vangen, maar er steeds meer eten: waar blijven we die vis dan halen?

Labovis

Een optie is aquacultuur: door vis en zeevruchten te kweken, werd de druk op de wilde visvangst al wat verlicht. Maar zelfs met een aquacultuur die jaarlijks ruim 100 miljoen ton produceert, blijft de vraag het aanbod overstijgen. Bovendien gaan steeds meer mensen op zoek naar opties die ‘diervriendelijker’ zijn.

Een volgend antwoord bevindt zich dan ook in labo’s. Over de hele wereld wordt onderzocht hoe visvlees gekweekt kan worden, zonder de echte dieren. Verschillende universiteiten leggen zich daarop toe: Zhejiang University (China) ontwikkelde met behulp van 3D-technologie gekweekte visfilets van een centimeter lang.

Ook de privésector ziet potentieel: in juni 2023 kon Finless, een bedrijf in San Francisco, proef-klare tonijn produceren. Het bedrijf hoopte toen dat het in 2024 op de markt zou kunnen gaan. Wildtype deed twee jaar eerder hetzelfde met zalm, maar ook dat product is vooralsnog niet op de markt beschikbaar. Nog in 2022 pronkte Bluu Seafood, een Duits bedrijf, met fishsticks en visballetjes die marktklaar zouden zijn.

Een visje uitgooien

De nieuwste speler op dit veld is Fishway, een Leuvens labo dat zich in eerste instantie focust op ingrediënten voor de voedingsmarkt. Op basis van stamcellen die het isoleert uit spierweefsel van vissen, wil Fishway viseiwitten en omega 3-vetzuren produceren. Dergelijke ingrediënten kunnen onder andere worden gebruikt in babyvoeding en voedingssupplementen, maar evengoed in honden- en kattenvoer.

Voor het zover is, moet de start-up nog opschalen: voorlopig gebeurt al het labowerk nog in petrischaaltjes. De ambitie daarbij is groot: in 2025 wil Fishway een eerste proefinstallatie bouwen. Daarmee zouden ze een paar duizend kilo kweekvis per jaar kunnen produceren. Zo kunnen ze ook voortbouwen naar de volgende stap: een fabriek die jaarlijks duizenden tonnen aankan in 2028. Voorlopig kunnen ze al genieten van erkenning binnen België: het bedrijf is een van de 30 genomineerden voor de Changemakers van De Tijd en L’Echo.