Denken over circulaire economie loopt ver voor op de praktijk

Literatuur over denkbeelden, business modellen en processen

De onderzoekers Jonker en Faber denken dat een bedrijf verschillende stappen moet zetten om de omslag naar een circulaire economie te maken en zo bijvoorbeeld grondstofketens te sluiten. Daarvoor hebben ze het concept van de kringlopen ladder ontwikkeld. Hoe hoger een bedrijf op de ladder komt, hoe meer de kringlopen zich sluiten…

De literatuur over CE besteedt ook aandacht aan andere business modellen voor de noodzakelijke transities van een lineaire naar een circulaire economie. In de huidige generatie lineaire business modellen zijn dikwijls heel wat van de sociale en ecologische externe kosten niet geïnternaliseerd. In de nieuwe business modellen voor de circulaire economie moeten bedrijven wel verantwoordelijkheid opnemen voor de externe kosten (zowel sociaal als ecologisch), liefst doorheen de volledige levenscyclus van de producten of diensten.

Ondertussen in de bedrijfspraktijk …

De WP geeft ook een zicht op de penetratie van deze circulaire business modellen in de bedrijfspraktijk. Uit een verkennend onderzoek in de provincies Overijssel en Gelderland uit 2016 blijkt dat er sprake is van een debat over de CE en er ook een draagvlak aanwezig is binnen organisaties.  Maar, als het gaat over het effectief sluiten van kringlopen, is het evenzeer duidelijk dat de CE nog in een beginstadium verkeert.

In het begin van 2017 volgde een landelijk onderzoek naar business modellen voor circulaire economie. In dit onderzoek werden veel uitkomsten uit het verkennend onderzoek bevestigd. De zoektocht naar mogelijkheden om kringlopen te sluiten gebeurt primair in-huis en in samenwerking met bekende partijen. Buitenstaanders blijven m.a.w. buitengesloten. Circulaire business vindt voornamelijk plaats door recyclen, energiebesparing en grondstoffenreductie. Circulaire economie in de volle b betekenis van het woord is nauwelijks uit de startblokken. Samenvattend laat het onderzoek zien dat het denken over de circulaire economie ver voorloopt op de bedrijfspraktijk.

Terug naar de toekomst …

Voor het onderzoeksteam o.l.v. prof. Jan Jonker is de circulaire economie onontkoombaar:  “Zonder een duurzamere manier van produceren en consumeren lopen we tegen nog meer grenzen aan, van klimaatproblemen en grondstoftekorten tot milieuvervuiling, leefbaarheid en teloorgang van biodiversiteit, dan nu al het geval is." Volgens hen zijn de eerste tekenen van een onontkoombare omslag zichtbaar. Daarvoor wijzen zij op de grassroots initiatieven in de CE, die zij nu al kunnen waarnemen. Door een systematische omslag of transitie moeten zij opgeschaald worden naar de mainstream bedrijven en de doodnormale huishoudens. Daarbij dienen ook politici hun ambities om te zetten in concrete wetgeving en maatregelen, zodat die bedrijven en huishoudens over een kader beschikken om hun verantwoordelijkheid op te nemen. 

Eind september 2016 is het rijksbreed programma circulaire economie in Nederland gelanceerd. Daarin worden de contouren geschetst van een transitie naar die CE in 2050. In 2017 is dan het grondstoffenakkoord tot stand gekomen dat vijf prioritaire gebieden bepaald waarop de transitie naar een CE moet versterkt worden. Ook in Vlaanderen wil de overheid een stuwende kracht zijn in de transitie naar een CE, die men ook in 2050 wil bereiken. Toch alleszins in zoverre dat duurzame systeemveranderingen rond het Vlaams energie- en grondstoffengebruik relevant zijn voor het behoud van een sterke economie en de welvaart voor onze regio.

Ontdek verdere basisinformatie op onze themapagina over de kringloopeconomie of CE.