Duurzame HR betekent voor mij ‘tot aan de wortels van mensen geraken’

Arnoud Raskin is medeoprichter van Mobile School en StreetwiZe. Onder zijn leiding groeide de eerste uit tot een wereldwijde organisatie met dertig mobiele scholen in twintig landen. Van de tweede maakte hij een topaanbieder rond talentontwikkeling en leiderschapstrainingen voor bedrijven. Zijn internationale ervaring als sociaal ondernemer vervatte hij in het boek ‘StreetwiZe: Wat managers kunnen leren van straatkinderen’. Redenen te over voor een goed gesprek met hem, leek ons.

Hoe is StreetwiZe ontstaan?

StreetwiZe maakt deel uit van de Mobile School Group, een organisatie die in drie markten actief is. We zien onszelf als een talent development organisatie. De basismissie is telkens het duurzaam ontwikkelen van individuen, organisaties en de samenleving. Alles wat we doen, komt voort uit wat we leren van straatkinderen.

De Mobile School is onze eerste ‘core lane’ waarbij heel het empowerment verhaal van de straatkinderen centraal staat. We willen hen onderwijzen op straat vanuit hun eigen identiteit, vanuit hun eigenwaarde. Dat zijn voor ons de fundamenten om op verder te bouwen. Van daaruit kun je hardere skills gaan aanleren die ze nodig hebben om hun dromen te kunnen realiseren.”

Waarom focussen op de basis van het individu?

“Omdat als dat niet juist zit, je wel heel veel kunt investeren in competentie-ontwikkeling, maar het zal een maat voor niets zijn. Het is dikwijls niet duurzaam.

Vandaar ook dat we Campaigns oprichtten, met onderwijsinnovatie als onze volgende core lane. De duurzaamheidsissues - ecologische, socio-economische, … - zijn zo ongelooflijk groot, dat we tot fundamentele paradigma’s moeten komen. We zijn ervan overtuigd dat als we onze kinderen blijven opleiden zoals wij geconditioneerd zijn, je vanuit die denkprocessen nooit nieuwe kunt ontwikkelen die voor een shift zorgen.

Onderwijsinnovatie lijkt ons dus heel logisch. Ook hier gaat het om talentontwikkeling en duurzame ontwikkeling vanuit het individu.”

Wat dus ook de basis is voor StreetwiZe.

“Sinds 2010 zijn we met StreetwiZe de markt op gegaan als learning development provider in organisaties. Inderdaad, weer met dezelfde focus, vanuit het fundament van de mens.

Duurzame HR is voor ons vooral een kwestie van het tot aan de wortels geraken van de mens. Natuurlijk is dat gemakkelijk gezegd. We zullen niet de enigen zijn die dat verkondigen. Maar ondertussen hebben wij wel referenties die aantonen dat we het waarmaken dankzij ons hybride model.We brengen de kennis en de ervaring van de straatkinderen mee. Daardoor slagen we erin om een trainee te motiveren om heel diep te gaan. We kunnen een context faciliteren die het voor de trainee gemakkelijker maakt om zijn poorten open te zetten en in zelfreflectie te gaan.

De impact is vaak groot. Mensen vertelden mij achteraf dat ze ook zijn veranderd als partner, als vader of moeder. Ik denk dus dat we in staat zijn om zo in het duurzaamheidsverhaal voor een shift te zorgen. En we maken de cirkel rond, want onze inkomsten van de trainingen investeren we integraal in de educatie van de straatkinderen.”

Hoe gaan jullie concreet tewerk?

“We vertrekken vanuit een competentiemodel.

Enerzijds zit daar ons ‘Streetskills Model’ in verweven. Dat gaat over positieve focus, met wendbaarheid en veerkracht, proactieve creativiteit en coöperatieve competitie, als vier skills die we opraapten tijdens vijftien jaar ervaring op straat. Hoe meer deze gasten succesvol zijn in het overleven op straat, des te duidelijker je die skills ziet. Al is het geen verhaal om te romantiseren. Er zijn er genoeg die onderuit gaan omdat ze de competenties niet genoeg ontwikkelden.

Maar wat essentieel is, is dat we het competentiemodel op straat oogsten. We hebben ondertussen bakken materiaal aan cases en video’s.”

Waarom vanuit de ervaring van straatkinderen vertrekken?

“Omdat je, wanneer je naar de straat kijkt, je een context ziet die vergelijkbaar is met de uitdagingen die mensen in onze samenleving steeds meer voor de voeten geworpen krijgen. De straat is een context met zeer veel onzekerheid, met conflicten, met crisis en veel uitdaging. Van alles zeer veel in de meest extreme vorm.

Wij zitten hier met een economische crisis, migratiecrisis, energiecrisis, … We hebben te maken met gigantische uitdagingen waarbij je als individu andere competenties en attitudes moet ontwikkelen dan wanneer je in een samenleving zit. Op je stoel in alle luxe op je pensioen wachten, is niet meer van deze tijd.”

Hoe trainen jullie de positieve focus?

“Dat is zeker geen rocket science. Het is eerder innovatief vanuit zijn eenvoud. We trainen een positieve focus wanneer de emotie in een team of organisatie negatief of zwartgallig is. De mensen worden pessimistisch en zitten in een neerwaartse emotie. Dat moet je dus corrigeren door aan een positieve focus te trainen.

Daarbij is ook het 360°-model belangrijk, het werken aan de identiteit. Het helpt om zelfkritisch te werken. Die twee zijn essentieel. Het zorgt voor de stabiele wortels die je nodig hebt om veerkrachtig met situaties om te gaan.

Van hieruit gaan we naar een derde niveau, want je hebt een hoop technieken nodig om samen te kunnen werken en creatief en competitief te zijn. We ontwikkelden een aantal workshops waarbij de technieken van de straat als inspiratie dienen. Het gaat bijvoorbeeld over de ‘storytelling techniek’. Als je vanuit je purpose wilt werken, vanuit een missie die je professioneel wilt gebruiken, dan moet je die kunnen formuleren. Pitching workshops helpen daarbij.

Eens je kunt pitchen, wil je natuurlijk de verandering implementeren. Daar is volharding voor nodig. Daarvoor hebben we een workshop rond leading change. We stimuleren ook om aan de slag te gaan met all-level leadership en zelf-leadership. Op alle organisatieniveaus moet dezelfde taal gesproken worden en moet zelfsturing mogelijk zijn.”

Welke rol krijgt zingeving?

“We hebben een workshop die focust op purpose, ways to work. Hoe kun je jouw missie inzetten op het niveau van een organisatie? Het gaat over zingeving. Iedereen heeft ondertussen door dat zingeving een zeer grote impact heeft op engagement.

Ik noem het een truc, want eigenlijk is het iets simpel als je die strategische keuze durft te maken. Je kunt het ook op persoonlijk vlak doen. Bij alles wat je doet, kun je jezelf afvragen wat de impact ervan is.”

Jullie trekken ook met de mensen de straat op.

“We hebben een streetprogram en een leadership expedition. We halen mensen uit de klas en gaan er ervaringsgericht mee aan de slag. Het gaat over omgaan met verandering.

Tijdens twee dagen in Brussel gaan de trainees in verbinding met allerhande mensen in het sociale netwerk. Ze komen zo vaak in contexten terecht die ze niet gewoon zijn. We trainen hen om paradigma’s te shiften en hoe ze hiermee kunnen omgaan in een business context.

Weet je, je kunt in de plaats wel rollenspellen doen, maar mensen weten dat het een simulatie is. Daardoor zijn de ervaringen niet echt. We ontwikkelden bijvoorbeeld ook een traject waarbij trainees de opdracht krijgen om in drie en een halve dag een educatieve tool voor een mobiele school te ontwikkelen en die te pitchen.

Mensen gaan daar gretig op in, want ze willen een impact creëren. Dat schaaltje is op professioneel niveau soms niet gevuld genoeg. We zien dat de trainees tijdens die dagen vergeten dat ze in een traject zitten. Het gaat bijna op leven en dood. Het is een rollercoaster aan ervaring, emotie, content en rationaliteit. Alles zit erin vervat, want ze mogen testen op straat. Wij beoordelen niet of hun project goed is, dat doen de straatkinderen. Die echtheid zie je dan. De zenuwachtigheid bij zelfs high level bedrijfsmensen druipt eraf. Het is fantastisch.”

Zijn daar al leuke projecten uit gekomen?

“Een leadership team van Nike ontwikkelde een sport tool kit voor een mobiele school. Een leadership team van BNP Paribas ontwikkelde een tool rond talentontwikkeling en een team van Colruyt ontwikkelde een tool rond waarde-educatie. Elia werkte dan weer aan een toolkit rond science and technology als stimulator voor straatkinderen. Er is altijd wel ergens een connectie.”

Wat leerden jullie zelf gaandeweg?

“We zaten vroeg op de markt. Ik probeerde HR-mensen te bereiken, maar al snel namen CSR- of NGO-mensen mij bij de arm en stopten me dan een grote cheque toe. Ze zagen het toch vooral als een sociaal projectje. Het was moeilijk om onder die stolp uit te geraken. We moesten onze strijd strijden. Maar het had ook een voordeel. Eens de markt rijp was, hadden we bijzonder veel geleerd.

Het is een purpose driven verhaal. We zien onze klanten niet als een opdrachtgever, maar als een partner. Dat zorgde ervoor dat we de laatste drie jaar meer dan dertig procent groeiden, terwijl de markt in België acht procent daalde.

Het zorgt ook voor vraagstukken. Onze sterkte is de authenticiteit en echtheid van het model. Hoe kunnen we dat waarborgen als we blijven groeien? Het houdt mij wel eens wakker.”

Welke weerstand ervoeren jullie?

“Aangezien StreetwiZe een maatschappelijk verhaal is, denk ik dat mensen soms minder kritisch zijn. Het zijn uiteindelijk toch de straatkinderen waar de investering naartoe gaat. Ik ben mij ervan bewust dat als het om mijn eigen portefeuille ging, ik waarschijnlijk meer kritische reacties zou krijgen. Ik kan alleen maar hopen dat mensen zich hierover zetten.

We worden ook wel eens gezien als een concurrent van de NGO’s. Sommigen vinden dat not done. In realiteit kent de NGO-wereld ook veel competitie. De strijd achter de coulissen rond macht en kapitaal is vergelijkbaar met de bedrijfswereld.

Ik botste ook op veel hypocrisie. Ze verkopen het verhaal van ‘We gaan u een vis geven en gaan met u aan de slag, zodat je ook zelf de vis kunt vangen.’ Als je dat verhaal al veertig jaar doet met een economisch model waarbij je het evident vindt dat de samenleving u zelf vis blijft geven, dan vind ik dat een gebrek aan zelfkritische reflectie.

Er gebeuren natuurlijk ook goede dingen in een klassiek NGO-model en dat mogen we niet overboord gooien. Wij proberen vooral een challenger te zijn om tot echte nieuwe business modellen te komen.”

Welke leuke feedback is blijven hangen?

“Iemand vertelde dat hij professioneel en privé in de put zat. Een keynote van ons hielp hem om ermee aan de slag te gaan. Ik herinner mij ook iemand van BNP Paribas die heel schoon zei: ‘Ik weet hoe ik hier ben aangekomen, maar ik weet niet hoe ik naar huis ga’.

De allertofste feedback is natuurlijk wanneer een straatkind een andere wending aan zijn of haar leven kan geven dankzij ons. Zo is er Juliette uit Nicaragua. We namen een filmpje op waarin ze voorkwam. Elke keer wanneer we dat tonen, krijgt ze een fee. Daarmee heeft ze kunnen studeren. Ze is nu producer van een tv-programma voor kinderrechten in Nicaragua. Ze is ook al enkele keren hier geweest om mee te gaan als consultant naar een klant. In plaats van sukkelaar, wordt ze nu als expert bekeken. Ik kan alleen maar blij zijn dat we zoiets met deze organisatie kunnen waarmaken.”