Waardecreatie in de circulaire economie? Voor Sirris gaat het om meer dan enkel geld

Het is Agoria, de federatie van de technologische industrie in België, dat Sirris in 1949 boven de doopvont hield. Zowat zeventig jaar later telt het centrum 2.500 lidbedrijven, komt het jaarlijks bij zo’n 1.500 bedrijven over de vloer - waarvan 75% kmo’s - en stelt het 140 experten te werk, verspreid over acht sites in België.

Vertel ons Thomas hoe Sirris circulariteit inpast in het kader hierboven.

“Onze aanpak bestaat in het algemeen uit drie activiteiten: 1-op-1 coaching en consulting, de organisatie van lerende netwerken en tot slot de deelname aan of de organisatie van wat we collectieve projecten noemen. Dat zijn projecten die mogelijk zijn dankzij subsidies en vaak een sensibiliserende functie hebben.

Veel van deze activiteiten voeren we uit in nauwe samenwerking met Agoria omdat zij naast technologische innovaties ook kijken naar de bredere implementatie binnen een onderneming. Dat gaat dan bijvoorbeeld over financiële en juridische aspecten, of over mogelijke nieuwe verdienmodellen.”

Drempels weghalen is vaak de eerste stap bij coaching en consulting. Dat is ook jouw ervaring?

“Dat klopt. Hoewel je de geesten voelt rijpen, stellen ondernemers zich nog vaak vragen bij het circulaire model. Het gaat dan vooral over de manier waarop je geld kunt verdienen door de materialenkringloop te sluiten.

Gerecycleerde materialen zijn weinig of in elk geval minder waard dan de producten of onderdelen waarin ze gebruikt werden. ‘Remanufacturing’ of herfabriceren lijkt vaak te complex en dus te duur. Hergebruik zal onze omzet kannibaliseren. Herstel- of onderhoudsdiensten die de gebruiksduur van producten verlengen betekenen minder omzet voor onze klanten. Of in het algemeen: wat is de business case?

Het zijn maar enkele van de bezwaren die we samen met de bedrijven onderzoeken en  waarvoor we opportuniteiten zoeken specifiek voor hun situatie. ”

Hoe pak je dat aan?

“Inspireren en een match zoeken met hoe het bedrijf in kwestie tegen zaken aankijkt maakt er alvast deel van uit. Samen met het bedrijf brengen we in kaart hoe de ‘normale’ activiteiten waarde creëren en proberen dan de bouwstenen daarvan te ‘verrijken’ door er een dosis circulariteit aan toe te voegen.

We bouwen op die manier altijd verder op de waardevolle en goede praktijken die in elk bedrijf al aanwezig zijn.

Terwijl het in een eerste fase logischerwijze nog redelijk theoretisch is, helpen we het bedrijf al snel om via kleine stap-voor-stap-experimenten de uitdagingen te concretiseren. Op die manier bouwt de kennis zich op en breidt het bedrijfsnetwerk zich uit omdat er vaak nieuwe samenwerkingen ontstaan die nu net die extra waarde mee kunnen creëren.”

Wat zijn doorgaans de ‘lessons learned’?

“Dat waarde meer is dan alleen maar euro’s, daar staan de bedrijven waarmee we samenwerken misschien nog het meeste van te kijken.

De trajecten die we doorlopen leveren immers ook meer kennis op, zetten vaak samenwerkingen in gang met sociale economie- en/of maatwerkbedrijven en verhogen de kans om nieuw talent aan te trekken dat duidelijk alsmaar meer waarde hecht aan hoe een potentiële werkgever ‘in de maatschappij staat’,…

De waarde van circulair werken kan zich dus op financieel, ecologisch én sociaal vlak situeren.

Een andere ‘les’ is dat niemand het alleen voor elkaar krijgt. Er is met andere woorden een hoge nood aan openheid. Kennisinput van buitenaf en openstaan voor nieuwe samenwerkingen is cruciaal om kringlopen te sluiten.”

…en dan is de stap naar een lerend netwerk – jullie tweede activiteit – niet meer dan logisch.

“Dat klopt hoewel je als bedrijf niet per sé al grootse resultaten moet kunnen voorleggen om in een lerend netwerk te stappen.

Samen met Agoria   gaan we nu ons vierde jaar in en lanceren we binnenkort twee lerende netwerken circulaire economie.

Eén voor starters waarvoor geldt dat kandidaat-deelnemers intern minstens een draagvlak moeten hebben gecreëerd voor een circulaire aanpak en al een eerste stap(je) hebben gezet. De focus ligt op inspireren en ervaringen uitwisselen. 

Het tweede lerende netwerk circulaire economie noemen we ‘Frontrunners’. Hier gaat het werkelijk om bedrijven die een nieuw business model willen ontwikkelen of daar al voorbij zijn en denken aan bijvoorbeeld een spin-off. Met hen werken we dieper, inhoudelijker met een focus op samen zoeken naar oplossingen voor de specifieke circulaire uitdagingen.

Tot slot trekt Agoria  ook het meer generieke lerend netwerk ‘CSR Connect’  Daar ligt de focus op de uitrol van een succesvolle duurzaamheidsstrategie binnen een onderneming en op handvaten om concreet met thema’s als duurzaam aankopen, duurzame mobiliteit, stakeholdermanagement en duurzaamheidsverslaggeving aan de slag te gaan

Binnenkort starten de intakegesprekken die ons toelaten om de ‘circulaire ambitie’ van de kandidaten in te schatten en – belangrijk – hun wil om kennis te delen. We zorgen er uiteraard ook voor dat we telkens wat variëteit qua bedrijfsactiviteit in het netwerk brengen.”

‘Afvalorisatie’ is een mooi voorbeeld van jullie derde poot, de ‘collectieve’ projecten. Kan je daar iets meer over vertellen?

“Het hoofddoel van ‘Afvalorisatie’ (in samenwerking met Agoria en Ovam) is maakbedrijven ervan bewust maken dat ze in mindere of meerdere mate afval creëren, dat dit behalve zichtbare ook vaak verborgen kosten tot gevolg heeft en dat ze dat zelf kunnen  aanpakken. Dan praat je over afvalpreventie, afvalvalorisatie, ontwerpen naar minder afval en uiteraard het sluiten van materiaalkringlopen.

We verkrijgen ondersteuning van VLAIO. Het project loopt nog tot eind september van dit jaar.

Wat we van dit project geleerd hebben? Dat er nood is aan laagdrempelige hulpmiddelen en inzichten die je meteen in concrete actie kunt omzetten .

Daarom stellen we instrumenten op zoals beslissingsbomen of visgraatdiagrammen, checklijsten,…. Er is ook een template afvalstromenregister op komst.

En, zoals ons YouTube-kanaal aantoont, kan elk bedrijf – en zeker ook de kmo – waardevolle stappen zetten. Bijvoorbeeld door de goede wil en de creativiteit op de werkvloer te benutten. Wie erin slaagt die te capteren, zet grote stappen vooruit.”

Samenwerken is cruciaal zei je al. In deze collectieve projecten werken jullie zelf ook samen. Met welke partijen zoal?

“Sirris en Agoria zijn  actief op Belgisch niveau wat betekent dat we samenwerken met (overheids)organisaties in zowel Vlaanderen, het Brussels Gewest als Wallonië.

Meer bepaald in Vlaanderen zijn er in het kader van circulaire economie nauwe contacten met onder meer OVAM, VITO, Centexbel, VIL, Vlaanderen Circulair, de Vlaamse universiteiten,…

Dat werkt – gelukkig maar – vrij complementair. OVAM spitst zich per definitie toe op alles wat met afval te maken heeft, Vlaanderen Circulair is sterk in breed sensibiliseren, VITO zit duidelijk in de onderzoekshoek en impactanalyses, (retour)logistiek speelt vaak een belangrijke rol en dan komt VIL in beeld…

En Sirris’ rol  bestaat erin  om technische innovatie voor de maakindustrie heel concreet te maken waarbij ik me dus concentreer op waardecreatie in gesloten kringlopen.”

Tot slot. De trajecten die jullie met bedrijven doorlopen, de lerende netwerken, de collectieve projecten,… Doorgaans praat je dan over een berg informatie die beschikbaar komt. Hoe ontsluiten jullie die?

“Leve internet natuurlijk. De sectie over circulaire economie op de website van Sirris bulkt van de informatie. Dat gaat van blogberichten, instrumenten en white papers tot case studies. Vele daarvan zijn ook terug te vinden via de website en publicaties van Agoria. 

Een tip? Als je er echt aan zou twijfelen dat een circulaire aanpak rendabel kan zijn, lees dan eens rustig het Circular Bytes Casebook… en hou onze blogposts in het oog waar regelmatig nieuwe publicaties en tools op verschijnen.