Sterk Geschakeld: Het sociaal weefsel

‘Geen mens is een eiland, heel op zichzelf’, schreef John Donne in 1624. En hij had nog gelijk ook. Minder bekend is een andere zin uit hetzelfde dichtwerk: ‘Als een kluit door de zee wordt weggespoeld, is Europa verminderd, evenzeer als was het een volledige kaap, of de villa van uwen beste maat’. Zoals alle dactylische hexameters is ook dit gedicht onverkort van toepassing op onze huidige arbeidsmarkt. Geen mens kan het alleen redden en elke mens die het niet redt, bescheiden kluit of rijke villa, is een verlies voor ons allemaal. Misschien moeten we daar een concreet voorbeeld bij geven.

Het kan niet verder

Een werkgever neemt contact op met een jobcoach. Er zijn problemen met een medewerker die onbeleefd, kort, grof is naar de werkgever en collega’s. De vrouw in kwestie is al jaren in dienst en leverde voordien altijd een waardevolle bijdrage. Het zou enorm zonde zijn om haar te moeten laten gaan, maar de situatie is op een punt gekomen waar het niet verder kan. De coach gaat aan de slag, zoals enkel coaches aan de slag kunnen gaan. Meerdere elementen komen naar boven. Er blijkt, ondanks de jaren, nog een taalbarrière te zijn. Duidelijkere afspraken over communicatie en feedback helpen daar al veel mee.

Ingrijpender is een verschuiving in de privésituatie van de medewerker: haar sociaal vangnet is weggevallen. Opvang regelen voor de kinderen, het huishouden op orde houden, vervoer naar de hobby’s, administratie opvolgen … Het gezin kortom draaiende houden, daar staat de medewerker plots alleen voor. Het gevolg is een enorme rugzak die uitpuilt van de stress. Elke dag sleept ze die last mee.

De coach komt tussenbeide

Dus gaat de coach samen met de medewerker op zoek naar manieren om het gezin en het werk weer in balans te krijgen. De coach past daarbij een brede range aan mogelijke hulpmiddelen toe, waar de medewerker niet van op de hoogte was. Ook aan de relatie met de werkgever en collega’s wordt gewerkt. Ze leren beter communiceren over hoe het ermee gaat, of het een moeilijke dag is, hoe ze elkaar kunnen aanvoelen. Samen zetten ze stappen en raakt de samenwerking terug op het juiste pad.

“Zulke verhalen horen we heel vaak”, vertelt Linde Brewaeys, communicatie coördinator bij HERW!N, het collectief van sociaal circulaire ondernemers in Vlaanderen. “En het is zeker niet specifiek voor onze sector. De cijfers over burn-out spreken op dat vlak boekdelen. De samenleving legt een hoog tempo op aan de meeste werknemers. Er wordt veel van hen verwacht, soms te veel. Maar zelfs los van werkdruk is de aan- of afwezigheid van een sterk sociaal weefsel een bepalende factor voor de draagkracht en het welzijn van een medewerker.”

De invloed van de privésfeer

“Het sociale weefsel van een medewerker behoort grotendeels tot de privésfeer, maar de invloed ervan kan zich op heel veel manieren uiten. Daardoor is het voor werkgevers vaak helemaal niet duidelijk waar problemen of ongepast gedrag vandaan komen. Wat voor de ene evident is, kan voor iemand anders een onoverkomelijk probleem lijken. Als je dichtbij je ouders woont, is opvang zoeken voor een ziek kind misschien snel geregeld. Ben je een alleenstaande moeder die naar België geëmigreerd is, hoe begin je er dan zelfs maar aan? Voor mensen die de taal nog niet zo vlot spreken, is ook het openbaar vervoer gebruiken niet evident.”

“Vervoer en opvang zijn dan nog vrij bekende voorbeelden. Wij werken veel met mensen die uit een diep sociaal isolement komen. Ik ken mensen die jarenlang hun huis niet durfden uitkomen, zelfs niet om boodschappen te doen. En dan nog jaren zoeken naar een job via de VDAB. Op die tijd verandert er veel. Wat zijn de attitudes en de cultuur op de werkvloer? Zelfs simpele zaken als bellen wanneer je ziek bent, zijn dan niet echt parate kennis meer. Zo iemand heeft nood aan opvolging, vertrouwen, iemand die in hen gelooft. We maken heel duidelijke, expliciete afspraken, zonder te betuttelen, maar wel met veel praten over wat kan en wat niet. Het komt niet vanzelf, het is een proces van geven en nemen, van telkens opnieuw kansen geven. Maar we komen zo wel tot mooie verhalen. Mensen die openbloeien en terug durven te dromen van een toekomst.”

Afstand tot de persoon

“Die toekomst kan betekenen dat ze doorstromen naar de reguliere arbeidsmarkt, maar we zien dat niet als het enige doel. We moeten kunnen aanvaarden dat voor sommigen die job op maat hun plafond is. In de sociale economie werken heel wat mensen die door omstandigheden in isolement terechtkwamen en geen netwerk meer hebben. Die zien het bedrijf als hun familie. Daar voelen ze zich veilig en ze willen niet meer weg. Ze willen allemaal werken, maar ze moeten dat langzaam kunnen opbouwen en het ziekteverzuim blijft vaak hoog.”

“Dat wil niet zeggen dat ze slecht werk leveren. Integendeel, het is ook maatwerk in de zin dat ze de ruimte hebben om zorgvuldig en kwalitatief te werken. Dat is voor hen een erezaak, een bron van trots. Wij zeggen daarom niet dat ze een afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Het is eerder de arbeidsmarkt die een afstand tot die mensen heeft. Wij kijken naar de mogelijkheden en drijfveren van de persoon en creëren een context waarin die tot hun recht komen. Zeker in de circulaire economie, die veel handenwerk vereist, zijn ze juist heel waardevolle en loyale werkkrachten.”

Daar zullen we dieper op ingaan in het volgende artikel van onze reeks over inclusie op de werkvloer. Als je daar graag een herinnering over ontvangt, schrijf je dan in op de MVO nieuwsbrief of volg ons op LinkedIn.