Duurzaam investeren: unicorns, zebra’s en SPAC’s

Als we de klimaatcrisis enigszins beperkt willen houden, moeten we tegen 2030 ongeveer 4,5 biljoen dollar in groene energie pompen, per jaar. Met een beetje geluk halen we dit jaar 2 biljoen. We zijn er dus nog niet, maar dit soort explosieve groei is wel een specialiteit van de Wall Street wereld. Als we dus 2.500 miljard dollar moeten verdelen met enige hoogdringendheid, is het de moeite om eens te kijken hoe die verdeling gebeurd.

Unicorns

In één aspect lijken veel investeerders nogal op een neusloze tovenaar die de kracht van liefde onderschatte: ze zijn wanhopig op zoek naar eenhoorns. In de investeringswereld verwijst de term ‘unicorn’ naar startups in privaat eigendom met een marktwaarde boven 1 miljard dollar. Voorbeelden daarvan zijn Uber, Google en SpaceX. Het mag duidelijk zijn dat het weinigen gegeven is. De conventionele wijsheid luidt dat unicorns een innovatief en marktklaar idee hebben gekoppeld aan een duidelijke visie voor snelle groei. Dat klinkt best wel aanlokkelijk in de context van een dringende, drievoudige, planetaire crisis, maar de mythische lokroep van de unicorn heeft ook nefaste neveneffecten.

De term ‘marktwaarde’ is alvast een hint. Die 1 miljard is niet meer of minder dan een inschatting door investeerders en heeft soms weinig te maken met meer concrete cijfers zoals winstmarges of omzet. Voor ondernemers die investeerders willen aantrekken, lijkt de boodschap dus: maakt niet uit wat je doet, als je maar groeit, groeit, groeit. Ideaal voor ondernemers van het type ‘Move fast and break things’. Minder interessant voor bedrijven die iets duurzaam en waardevol op de wereld willen zetten, met respect voor mens en milieu. Maar goed, als investeerder onderzoek je toch waar jouw geld naartoe gaat? Wel…

SPAC’s

Voor wie zich afvroeg waarom Donald Trump op 26 maart 2024 op slag 6 miljard rijker was dan één dag eerder. Dat is de magie van de Special Purpose Acquisition Company of SPAC: een bedrijf dat enkel en alleen bestaat om geld in te zamelen en daarna een ander bedrijf op te kopen. Een SPAC doet zelf eigenlijk niets. Wie investeert in een SPAC, weet op dat moment vaak nog niet welk bedrijf met die middelen zal worden overgenomen. Het voordeel van zo’n formule zit in de snelheid waarmee ze kunnen opereren. De SPAC zelf is al een beursgenoteerd bedrijf, dus gaat de overname van het private bedrijf een stuk sneller en met minder due diligence vereisten.

De snelheid van SPAC’s maakt ze aantrekkelijk in de wereld van groene technologie, die zich goed leent tot een beetje hype. Hoeveel artikels las je zelf al over de nieuwe ‘heilige graal’ in: energieopslag, nucleaire auto’s of pizzaovens op waterstof? De lokroep van de unicorn gecombineerd met de snelheid van SPAC’s doet heel wat investeerders dromen. Maar de ontnuchtering volgt meestal snel. Het is perfect normaal om de marktwaarde van een SPAC te zien kelderen naar een kwart van de oorspronkelijke piek.

Een SPAC kan vast een meerwaarde betekenen voor een duurzame ondernemer met een geweldig idee. Maar ze drijven ook de negatieve kanten van de unicornjacht verder op de spits. Investeerders laten zich verleiden tot snelheid boven due diligence, terwijl ondernemers meer moeten werken aan de hype rond hun idee, dan aan het idee zelf. Waar vind je in dat systeem nog de tijd en ruimte om na te denken over wat je onderneming of investering betekent voor het klimaat, het milieu, de mensen of de zebra’s?

Zebra’s

In 2017 waren Mara Zepeda and Jennifer Brandel het grondig beu. Ze zagen keer op keer het grote geld vloeien naar unicorns. Niet op basis van wat de wereld nodig heeft, wel om de marktwaarde snel op te pompen en daarna met de winst te vertrekken. Wat er daarna van het bedrijf overbleef… achja. Daarom kwamen Zepeda en Brandel met een tegenhanger voor de unicorn: de zebra.

In tegenstelling tot de eenhoorn, is een zebra echt. De nadruk ligt dus op wat een onderneming effectief presteert. Een zebra is zwart én wit: ze zijn rendabel en leveren tegelijkertijd een waardevolle bijdrage aan de samenleving. Het ene gaat hand in hand met het andere. Zebra’s zijn ook heel sociale dieren. Ze steunen elkaar om er als collectief op vooruit te gaan. En ze hebben een goed uithoudingsvermogen. Investeren in zebra’s doe je met het oog op de toekomst.

Zichtbare zebra’s

Paste niet in de metafoor, maar zeker even belangrijk: door andere prioriteiten te leggen, breekt zebradenken de markt open voor een ander soort ondernemer. Want laat ons eerlijk zijn: als we het hebben over unicorn ondernemers en hun investeerders, dan denken we spontaan aan één bepaald type persoon. In de praktijk blijkt dat vooroordeel maar al te vaak te kloppen, terwijl het niet tot de beste resultaten leidt. Een deel van het probleem zit bij de voorbeeldfunctie. Het beeld van de unicorn als summum van succesvolle ondernemer, werkt niet inspirerend voor mensen die niet aan het stereotype voldoen én evenmin voor mensen die vooral een sterke, waardevolle onderneming willen starten -twee groepen die nogal veel overlap vertonen-. Hoeveel geweldige ideeën zijn nooit tot uiting gekomen, omdat de bedenker zich niet herkende in de courante succesverhalen?

Zebras Unite is dus bedoeld om ondernemers, onderzoek, ideeën, verhalen… te verzamelen rond een nieuw symbool. Er is ook een Belgische zebra-afdeling, in de vorm van Re-story. Het is zeker de moeite om op hun website eens te grasduinen. Zéker zeker als je een idee hebt dat misschien wel eens de wereld kan veranderen, of toch een klein stukje ervan.