Hoe Apple echt werk kan maken van duurzaamheid

Baanbrekende transparantie

De technologische sector staat niet bekend om zijn transparantie over duurzaamheid. Dit tot grote frustratie van consumenten die een ethische keuze willen maken voor ze technologische snufjes aankopen. Het pleit daarom voor Apple dat het al enkele jaren evaluaties van zijn ecologische impact publiceert voor hun belangrijkste producten. Met de kanttekening dat het die informatie achterwege laat voor den accessoires, waardoor het plaatje onvolledig is. Die openheid zet steeds meer andere spelers aan om te communiceren over de duurzaamheid van hùn producten en toevoerketen.

Bovendien blijkt uit de cijfers dat de technologiereus het nog zo slecht niet doet in vergelijking met de concurrentie. Apple pronkte op de tweede plaats van de Guide tot Greener Electronics die Greenpeace in 2017 publiceerde. Enkel Fairphone haalde een betere score.

Een vergelijking met andere bedrijven betekent natuurlijk niet noodzakelijk dat Apple goed bezig is — het hangt er maar van af hoe slecht die andere bedrijven scoren — maar het getuigt hoe dan ook van een zekere aandacht voor duurzaamheid.

Ambitieuze plannen

Sinds het aantreden van CEO Tim Cook heeft Apple allerlei stappen gezet om van milieu een belangrijk onderdeel van de bedrijfsidentiteit te maken.

Zo heeft het bedrijf zich in 2014 als eerste in de sector geëngageerd om zijn datacentra en andere locaties volledig op hernieuwbare energie te laten werken.

Vorig jaar kondigde Apple nog aan dat op termijn de materialen in hun toestellen volledig uit de gesloten kringloop zullen afkomstig zijn zodat de behoefte aan nieuwe mineralen verdwijnt.

Die mentaliteitsshift is nodig. In 2019 was Apple verantwoordelijk voor de uitstoot van 25,1 miljoen ton CO2, wat ongeveer gelijk is aan de uitstoot van landen als Cuba en Sri Lanka. Vorig jaar kondigde het bedrijf aan dat het zijn uitstoot tegen 2030 willen beperken tot nul.

Aangezien Apples eigen fabrieken en gebouwen al volledig op hernieuwbare energie werken, moet het voor die doelstelling zijn blikveld uitbreiden naar leveranciers en gebruikers. Omdat de grootste CO2-uitstoot wordt gegenereerd door de productie van de toestellen, wil Apple dat zijn grootste leveranciers tegen 2030 overschakelen naar hernieuwbare energie. Het bedrijf heeft een team samengesteld dat verantwoordelijk is voor de uitwerking van die omschakeling.

Dat zal echter niet volstaan om de nuluitstoot te realiseren. Apple zal zijn grondstoffen op een zo koolstofneutraal mogelijke manier moeten 'sourcen'. Recycling of een nieuwe manier om metalen te produceren zijn denkpistes. Het bedrijf verwacht dat het met die ingrepen 75% van de uitstoot kan wegwerken.

De overige 25% zullen ze neutraliseren met compenserende investeringen zoals het planten van bossen. Sinds dit jaar zijn de bonussen voor leidinggevenden bij Apple trouwens verbonden aan de prestaties van het bedrijf op het vlak van 'ESG (environmental, social en governance parameters). Het is een opvallende manier om klimaatdoelstellingen centraal te stellen.

De addertjes onder het gras

Het leiderschap van Apple is niet alleen belangrijk omdat ze een groot marktaandeel hebben, maar ook omdat hun concurrenten niet achter kunnen blijven. Het feit dat Apple nu zijn leveranciers CO2-reducerende maatregelen oplegt is bijvoorbeeld een belangrijk signaal voor de Vlaamse kmo's die internationaal actief zijn voor zowel IT- als andere reuzen.

En toch wringt er iets.

Hoewel de CEO dure woorden gebruikt om zijn groene ambities in de verf te zetten, lijken zijn productontwikkelaars niet op de hoogte te zijn van de plannen. Bij de meest recente toestellen die Apple ontwikkeld heeft, wordt het steeds moeilijker (of zelfs onmogelijk) om herstellingen of upgrades uit te voeren. Hun levensduur wordt daardoor veel korter dan nodig, wat nefaste gevolgen heeft voor hun impact op de planeet. De iPhone is uitgegroeid tot een van de minst herstelbare toestellen op de markt. Die designstrategie legt Apple financieel geen windeieren op korte termijn, maar zorgt er wel voor dat hun groene reputatie (en de daarbijbehorende loyaliteit van klanten) in het gedrang komt.

De iPhone is niet het enige product dat vragen oproept. Zo is er ook veel kritiek op de AirPods, de populaire draadloze oortjes. De impact van de oortjes op de wereld is enorm en het product staat haaks op de bewering van Apple dat het “de wereld niet verder wil uitputten”. Verschillende bronnen noemen het product een duurzaamheidsramp. Ze gaan amper anderhalf jaar mee, kunnen niet hersteld of gerecycled worden (omdat de onderdelen aan elkaar zijn vastgelijmd) en ze bevatten kostbare mineralen en ontvlambare stoffen (wat het onverantwoord maakt om ze in de vuilnisbak te gooien).

Laten we even inzoomen op dat laatste aspect. Kostbare mineralen, zoals kobalt, worden ontgonnen met behulp van zware mijnbouw die blijvende schade aanricht aan ecosystemen. Bovendien maken de fabrieken waar de mineralen verwerkt worden gebruik van schadelijke stoffen en fossiele brandstoffen. Om nog maar te zwijgen van de mensenrechtenschendingen en moderne vormen van slavernij.

De technologiereus mag dan wel een programma in het leven hebben geroepent dat gratis opleidingen biedt aan reparatiewinkels om Apple toestellen te herstellen. Zolang het businessmodel niet verandert, zal het bedrijf kritiek blijven oogsten.

De doelstelling om CO2-neutraal te worden (tot op het niveau van de toeleveringsketen) is lovenswaardig, maar het is niet logisch om dergelijke inspanningen te leveren zonder oog te hebben voor de herstelnaarheid van de toestellen. Door de manier waarop hun toestellen ontwikkeld zijn, worden consumenten verleid om regelmatig - té snel - een nieuw toestel te kopen. In Frankrijk heeft het bedrijf dit jaar zelfs een monsterboete gekregen omdat ze oudere iPhones opzettelijk trager maken met behulp van software-updates. In 2019 verkocht Apple 185 miljoen iPhones; in 2018 werden 9 miljoen toestellen gerecycled of hersteld. De andere iPhones belandden vooral op het vuilnisbelt.

Apple heeft bewezen dat het in staat is om zijn sector in nieuwe richtingen te duwen. Als het bedrijf echt volop inzet op duurzaamheid, zal het niet lang duren vooraleer de andere spelers volgen.

Dat zou pas echt een duurzame revolutie ontketenen.