Architecten? Nu jullie!

Architect superstar Jean Nouvel staat bekend voor zijn even overdadige als originele en vaak experimentele gebouwen. Tot de meest recente behoren het Nationaal Museum van Qatar (2019), La Marseillaise (2019) in Marseille en het Louvre Abou Dabi. In New York bouwt hij momenteel een ‘glazen toren’. Dat zijn antwoord geen onomwonden ‘ja” is, mag dus misschien niet verbazen.

Nochtans zou er een luid ‘ja’ hebben moeten weerklinken. Bouwen, wonen, renoveren,… het vraagt veel minerale grondstoffen (zand, grind, cement,…), verbruikt veel energie en staat voor een hoge CO2-uitstoot. Logisch dus dat de kersverse Europese Green Deal ook bouwen en verbouwen niet ongemoeid laat en hamert op meer efficiëntie en meer renovatie. De Green Deal roept de EU-lidstaten op “to engage in a ‘renovation wave’ of public and private buildings”. Renovatie verlaagt trouwens niet alleen de voetafdruk van wonen, maar ook de energierekening die momenteel voor zo’n 50 miljoen Europeanen amper te betalen valt.

Nu zijn architecten van nature uit al vrij attent als het gaat om isolatie en het gebruik van materialen. Er zijn immers wettelijke normen om na te leven en minder energie en minder materiaal scheelt in de portemonnee van hun opdrachtgever. Heel veel architecten - laat dat zeker gezegd zijn - bekommeren zich ook om de voetafdruk van ‘hun gebouw’ en de impact ervan op het straatbeeld, op het landschap, op de mobiliteit,...

Is het dan niet vreemd om vast te stellen dat elke architect zijn creaties liefst generaties stand ziet houden, maar circulariteit nog té zelden als uitgangspunt neemt bij het ontwerp.

Nochtans kunnen architecten echt wel iets in gang zetten.

Denk maar aan Thomas Rau die het principe ‘pay per lux’ lanceerde. Het was de start van een omwenteling die gebruik boven bezit plaatst. Koop geen lampen meer maar betaal voor het licht. Koop geen kantoorstoelen meer maar betaal voor het gebruik. Het principe, dat op steeds meer vlakken ingang vindt, legt de verantwoordelijkheid voor het product, de goede werking ervan en de terugname/verwerking op het einde van de levensduur bij de producent. ‘Planned obsolescence’ maakt plots weer plaats voor hoge kwaliteit en een lange levensduur.

Kijk ook naar het nieuwe, bio-ecologisch passief kantoorgebouw Mundo-a. En Kamp C, dat de constructie voorbereidt van het eerste circulaire gebouw in België: ’t Centrum. Er zijn zonder twijfel nog tal van andere mooie voorbeelden, maar ze komen té weinig in beeld.

Goed dus dat dit najaar ‘Belgian Architects Declare Climate & Biodiversity Emergency’ werd gelanceerd. Zo’n 360 architecten(bureaus) ondertekenden ondertussen de petitie waardoor ze zich engageerden tot onder meer circulair ontwerpen, nieuwe verdienmodellen zoals product-service-systeem (pay per lux) stimuleren, de transitie naar koolstofarme materialen stimuleren, bewustzijn omtrent de klimaatopwarming bij opdrachtgevers vergroten,…

Bij deze een warme oproep om echt uit te pakken met nieuwe realisaties die beantwoorden aan de engagementen van de petitie.  MVO Vlaanderen staat alvast ter beschikking.

(*) 'If one can make things better, one must' - Lunch witht the FT Jean Nouvel - Financial Times 28-29 december 2019